چگونه اوبونتو را کنار ویندوز روی یک کامپیوتر نصب کنیم؟

پیش از اقدام به نصب اوبونتو، با استفاده از بهترین نرم افزارهای بکاپ گیری از ویندوز یک نسخه‌ی پشتیبان کامل از سیستم تهیه کنید. به‌جای کپی کردن دستی فایل‌ها، توصیه می‌شود که با ابزارهایی مانند Macrium Reflect یا Clonezilla یک ایمیج سیستمی (System Image) تهیه کنید. این روش تضمین می‌کند که در صورت بروز هرگونه مشکل، می‌توانید سیستم خود را دقیقاً به حالت پیش از نصب بازگردانید.

کامپیوترها برای راه‌اندازی از یکی از دو حالت UEFI (برای سیستم‌های جدیدتر) یا Legacy BIOS (برای سیستم‌های قدیمی‌تر) استفاده می‌کنند. تفاوت UEFI و BIOS را پیش‌تر توضیح داده‌ایم. برای تشخیص حالت سیستم خود:

• کلیدهای Windows + R را فشار دهید تا پنجره‌ی Run باز شود.
• عبارت msinfo32 را تایپ کنید و اینتر را بزنید.
• در پنجره‌ی بازشده، جلوی گزینه‌ی BIOS Mode، حالت بوت سیستم خود را مشاهده کنید.

پیش از اقدام به نصب اوبونتو، دو قابلیت Fast Startup و BitLocker را (در صورت فعال بودن) غیرفعال کنید (اگر نمی‌دانید BitLocker چیست، مقاله‌ی زومیت در این باره را مطالعه کنید).

غیرفعال کردن Fast Startup

ویندوز برای سرعت بخشیدن به فرایند بوت، از قابلیتی به نام Fast Startup بهره می‌برد که در عمل سیستم را به‌طور کامل خاموش نمی‌کند. این ویژگی پارتیشن ویندوز را قفل نگه می‌دارد و می‌تواند در نصب اوبونتو اختلال ایجاد کند. برای غیرفعال کردن آن:

• وارد Control Panel شوید و به بخش Power Options بروید.
• از منوی سمت چپ، گزینه‌ی Choose what the power buttons do را انتخاب کنید.
• روی Change settings that are currently unavailable کلیک کنید.
• تیک گزینه‌ی Turn on fast startup را بردارید و تغییرات را ذخیره کنید.

غیرفعال کردن BitLocker

اگر BitLocker روی درایوی که قصد دارید اوبونتو را روی آن نصب کنید، فعال است، با دنبال کردن مراحل زیر آن را موقتاً غیرفعال کنید:

• روی درایو سیستم راست کلیک کنید و گزینه‌ی Manage Bitlocker را انتخاب کنید.
• گزینه‌ی Suspend protection را برای توقف موقت بیت‌لاکر بزنید.
• با گزینه‌ی Backup your recovery key، از کلید ریکاوری یک نسخه‌ی پشتیبان تهیه کنید و آن را در جایی که دسترسی به آن راحت باشد، ذخیره کنید. پس از اتمام فرایند نصب اوبونتو می‌توانید بیت‌لاکر را دوباره فعال کنید.

نکته: اگر اوبونتو را روی یک لپ‌تاپ نصب می‌کنید، پیشنهاد می‌شود یک موس در دسترس داشته باشید. چراکه گاهی اوقات تاچ‌پد لپ‌تاپ در محیط نصب لینوکس به‌صورت خودکار شناسایی نمی‌شود و شاید به نصب درایور نیاز پیدا کنید.

برای نصب اوبونتو، به یک فضای اختصاصی و جدا از ویندوز نیاز داریم. حداقل فضای مورد نیاز برای اوبونتو ۲۵ گیگابایت است، اما برای تجربه‌ی بهتر و نصب نرم‌افزارها، توصیه می‌شود بین ۵۰ تا ۱۰۰ گیگابایت فضا در نظر بگیرید.

• روی منوی استارت راست‌کلیک کرده و Disk Management را انتخاب کنید.

• در پنجره‌ی بازشده، روی درایو اصلی ویندوز (معمولاً درایو C) یا درایو مورد نظر خود راست‌کلیک کنید و گزینه‌ی Shrink Volume را بزنید.

• در قسمت Enter the amount of space to shrink in MB، مقدار فضای مورد نظر خود را به مگابایت وارد کنید (مثلاً برای ۱۰۰ گیگابایت، عدد 102400 را بنویسید).

• روی دکمه‌ی Shrink کلیک کنید. پس از چند لحظه، یک فضای جدید با برچسب Unallocated (تخصیص‌نیافته) در کنار درایو شما ایجاد می‌شود.

نکته: گاهی ویندوز به‌دلیل وجود فایل‌های سیستمی غیرقابل جابه‌جایی، اجازه نمی‌دهد درایو را به اندازه‌ی کافی کوچک کنید. در این صورت، غیرفعال کردن موقت System Protection (یا System Restore) و Page File و قابلیت Hibernation می‌تواند به آزادسازی فضا کمک کند.

حالا که ویندوز را آماده کرده‌ایم، نوبت به نصب اوبونتو می‌رسد.

ابتدا باید فایل ISO اوبونتو را متناسب با معماری سیستم خود (ARM یا X86) از وب‌سایت رسمی آن دانلود کنید.

پس از دانلود فایل، به یک فلش مموری با حداقل ۸ گیگابایت حجم و نرم‌افزاری برای بوتیبل کردن آن نیاز دارید. نرم‌افزار Rufus یکی از بهترین و ساده‌ترین گزینه‌ها برای کاربران ویندوز است.

• نسخه‌ی نصبی یا پرتابل Rufus را از وب‌سایت رسمی آن دانلود کنید.

• Rufus را اجرا و فلش مموری خود را به کامپیوتر متصل کنید.
• در بخش Device، فلش خود را انتخاب کنید.
• با کلیک روی SELECT، فایل ISO اوبونتو را که دانلود کرده‌اید، انتخاب کنید.
• مطمئن شوید که گزینه‌ی Partition scheme روی GPT و Target system روی UEFI تنظیم شده باشد.
• روی START کلیک کنید و منتظر بمانید تا فرایند ساخت فلش بوتیبل به پایان برسد.

حالا باید به کامپیوتر بگوییم که به‌جای هارد دیسک، از روی فلش مموری بوت شود.

• فلش بوتیبل را به کامپیوتر متصل و سیستم را ری‌استارت کنید.
• بلافاصله پس از روشن شدن، کلید ورود به Boot Menu (یکی از کلید‌های F2/F10/F12/Del/Esc) را چندین بار پشت‌سرهم فشار دهید. این کلید بسته به سازنده‌ی لپ‌تاپ یا مادربرد کامپیوتر شما متفاوت است. برای تشخیص آن از جست‌وجوی گوگل استفاده کنید.
• در بوت منو، فلش بوتیبل را انتخاب کنید تا سیستم از روی آن بوت شود.

پس از بوت شدن از روی فلش، صفحه‌ی نصب اوبونتو نمایان می‌شود.

• گزینه‌ی Try or Install Ubuntu را انتخاب کنید. سیستم وارد یک محیط زنده (Live Session) می‌شود که به شما اجازه می‌دهد قبل از نصب، با اوبونتو کار کنید.

• زبان مورد نظر خود را انتخاب کنید.

• تنظیمات چینش کیبورد را انجام دهید.

• در صورت نیاز تنظیمات دسترسی‌پذیری را تغییر دهید.

• توصیه می‌شود به اینترنت متصل شوید.

• گزینه‌ی Install Ubuntu را انتخاب کنید.

• در مرحله‌ی How would you like to install Ubuntu، حالت Interactive را انتخاب کنید.

• در مرحله‌ی What apps would you like to start with، می‌توانید بین Default و Extended Installation یکی را انتخاب کنید (در حالت Extended برنامه‌های جانبی بیشتری نصب می‌شوند).

• در مرحله‌ی Install recommend propitiatory software پیشنهاد می‌شود تیک هر دو گزینه‌ی نمایش داده‌شده را بزنید تا درایورهای پیشنهادشده به‌طور خودکار نصب شوند.

• در مرحله‌ی How do you want to install Ubuntu، گزینه‌ی Manual installation را انتخاب کنید.

پس از انتخاب گزینه‌ی Manual installation (یا Something else در برخی نسخه‌های اوبونتو) در صفحه‌ی Manual partitioning، لیست تمام درایوها و پارتیشن‌های شما نمایش داده می‌شود.

• روی فضای خالی (Free space) که در ویندوز ایجاد کردید، کلیک کنید.

• روی علامت + کلیک کنید تا پارتیشن‌های لینوکس را بسازیم.

ما دو پارتیشن اصلی برای اوبونتو خواهیم ساخت: یکی برای سیستم‌عامل (/) و دیگری برای فایل‌های شخصی (/home). این روش بهترین و استانداردترین حالت است.

ساخت پارتیشن ریشه (Root)

این پارتیشن محل نصب فایل‌های اصلی سیستم‌عامل اوبونتو است.

• Size: بین ۳۰ تا ۵۰ گیگابایت فضا اختصاص دهید (مثلاً 40960 مگابایت برای ۴۰ گیگابایت). این فضا برای سیستم‌عامل و اکثر نرم‌افزارها کافی است.
• Use as: گزینه‌ی Ext4 را انتخاب کنید.
• Mount point: گزینه‌ی / (روت یا ریشه) را انتخاب کنید.
• روی OK کلیک کنید.

ساخت پارتیشن خانه (Home)

پارتیشن Home میزبان تمام فایل‌های شخصی، اسناد، دانلودها و تنظیمات نرم‌افزارهای شما خواهد بود. مزیت بزرگ این روش این است که اگر در آینده مجبور به نصب مجدد اوبونتو شوید، می‌توانید بدون از دست دادن اطلاعات شخصی خود، فقط پارتیشن روت را فرمت کنید.

• دوباره روی فضای خالی باقی‌مانده (free space) کلیک کنید و علامت + را بزنید.
• Size: تمام فضای خالی باقی‌مانده را به این پارتیشن اختصاص دهید.
• Use as: گزینه‌ی Ext4 را انتخاب کنید.
• Mount point: گزینه‌ی /home را انتخاب کنید.
• روی OK کلیک کنید.

نکته درباره‌ی پارتیشن Swap: نسخه‌های جدید اوبونتو (در سیستم‌های با ۸ گیگابایت رم یا بیشتر) به‌طور خودکار از فایلی به نام swapfile در داخل پارتیشن روت استفاده می‌کنند و دیگر نیازی به ساخت یک پارتیشن جداگانه برای swap نیست. بنابراین می‌توانید از ساخت آن صرف‌نظر کنید.

• در پایین صفحه‌ی Manual partitioning، در منوی کشویی Device for boot loader installation مطمئن شوید درایو اصلی سیستم که قصد نصب اوبونتو روی آن را دارید، انتخاب شده باشد.

پس از پارتیشن‌بندی، باید فرایند اصلی نصب اوبونتو را آغاز کنیم:

• مراحل نهایی شامل ساخت حساب کاربری و انتخاب منطقه‌ی زمانی را انجام دهید.

• روی Install کلیک کنید.
• پس از پایان نصب، فلش مموری را از کامپیوتر جدا کرده و سیستم را ری‌استارت کنید.

پس از راه‌اندازی مجدد، دیگر مستقیماً وارد ویندوز نخواهید شد. به‌جای آن، منوی جدیدی به نام GRUB نمایش داده می‌شود که به شما اجازه می‌دهد بین اوبونتو و ویندوز یکی را برای بوت شدن انتخاب کنید. این منو در هر بار روشن شدن کامپیوتر ظاهر می‌شود.

اگر زمانی تصمیم گرفتید اوبونتو را حذف کنید، این کار باید با دقت و در دو مرحله‌ی اصلی انجام شود تا بوت ویندوز دچار مشکل نشود.

• از منوی GRUB وارد ویندوز شوید.
• با راست‌کلیک روی منوی استارت، ابزار Disk Management را اجرا کنید.
• پارتیشن‌های مربوط به اوبونتو را شناسایی کنید. این پارتیشن‌ها معمولاً فاقد نام درایو هستند و فایل سیستم آن‌ها برای ویندوز ناشناخته است.
• روی هر یک از این پارتیشن‌ها (پارتیشن root و home) راست‌کلیک کرده و گزینه‌ی Delete Volume را انتخاب کنید و سپس این فضاها دوباره به حالت Unallocated (تخصیص‌نیافته) بازمی‌گردند.
• حالا می‌توانید روی درایو ویندوز (C) راست‌کلیک کرده، گزینه‌ی Extend Volume را انتخاب کنید و این فضای خالی را دوباره به ویندوز اختصاص دهید.

پس از حذف پارتیشن‌ها، باید بوت‌لودر GRUB را به‌طور کامل پاک کنیم و بوت‌لودر پیش‌فرض ویندوز را بازگردانیم. این کار در دو گام انجام می‌شود:

گام اول: حذف فیزیکی فایل‌های بوت‌لودر GRUB

• در منوی استارت عبارت cmd را جست‌وجو کرده، روی آن راست‌کلیک و Run as administrator را انتخاب کنید.
• دستور زیر را برای متصل کردن پارتیشن مخفی EFI به درایو S وارد کنید و اینتر بزنید:

• سپس، دستور زیر را برای حذف کامل پوشه‌ی ubuntu که حاوی فایل‌های بوت‌لودر است، اجرا کنید:

گام دوم: حذف ورودی بوت اوبونتو از منوی UEFI

در همان پنجره‌ی Command Prompt، دستور زیر را تایپ کنید تا لیست تمام ورودی‌های بوت نمایش داده شود:

• در لیست، گزینه‌ی مربوط به ubuntu را پیدا کرده و شناسه‌ی (identifier) آن را که عبارتی احتمالاً طولانی در داخل آکولاد {} است، کپی کنید.
• در نهایت، دستور زیر را اجرا کنید. به‌جای {identifier}، شناسه‌ای را که در مرحله‌ی قبل کپی کردید، جای‌گذاری کنید:

• پس از انجام این مراحل، کامپیوتر را ری‌استارت کنید. اوبونتو به‌طور کامل حذف می‌شود و سیستم شما مستقیماً با ویندوز بوت خواهد شد.

نصب اوبونتو در کنار ویندوز، دروازه‌ای به دنیای قدرتمند متن‌باز را بدون از دست دادن دسترسی به ویندوز باز می‌کند. آیا شما تجربه‌ی کار با لینوکس را داشته‌اید یا قصد دارید آن را امتحان کنید؟ دیدگاه‌ها و پرسش‌های خود را با ما در میان بگذارید.