اکوایران: طی هفته‌های گذشته شماری از کشورهای اروپایی از محدودیت در فعالیت سفارتخانه‌های خود در ایران خبر دادند؛ اقدامی که به توقف یا کاهش موقت خدمات کنسولی منجر شد.
به گزارش اکوایران، احتمال اجرای مکانیسم ماشه به‌عنوان یکی از عوامل اصلی کاهش یا تعلیق بخشی از مناسبات سیاسی برخی کشورهای اروپایی و حتی غیراروپایی با ایران مطرح شده است. علاوه بر این، ناامنی‌های منطقه‌ای نیز به‌عنوان عاملی تأثیرگذار در تصمیم این کشورها اعلام شده است. تحلیلگران معتقدند که این ترکیب عوامل، پیامدهای گسترده‌ای بر روابط دیپلماتیک و اقتصادی ایران با اتحادیه اروپا و سایر شرکای بین‌المللی خواهد داشت و می‌تواند بر حجم سرمایه‌گذاری، تعاملات تجاری و روند پروژه‌های مشترک در میان‌مدت و بلندمدت اثرگذار باشد.
این تحول در شرایطی رخ داد که روابط سیاسی و اقتصادی ایران با اتحادیه اروپا پیش از این نیز با چالش‌های ناشی از تحریم‌ها، فشارهای دیپلماتیک و محدودیت‌های بانکی مواجه بوده است.
اما تصمیم اخیر می‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت بر روند تعاملات اقتصادی، تجاری و سرمایه‌گذاری میان دو طرف تأثیرات معناداری بر جای گذارد. محدودیت در فعالیت سفارتخانه‌های اروپایی در ایران، تنها یک اقدام اداری یا امنیتی نیست؛ بلکه حامل پیام‌های سیاسی و اقتصادی گسترده‌ای است که می‌تواند تعاملات تجاری و سرمایه‌گذاری میان طرفین را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد. در کوتاه‌مدت، فعالان اقتصادی ناچار به تحمل هزینه‌های بیشتر و تأخیر در روند همکاری‌ها خواهند بود؛ و در بلندمدت، این وضعیت می‌تواند به تضعیف جایگاه ایران در شبکه تجارت اروپا و کاهش چشمگیر سطح همکاری‌های اقتصادی منجر شود.
سفارت آلمان یکی از کشورهای اروپایی است که کنسولگری خود در تهران به حالت تعلیق درآورد و اعلام کرد که وزارت امور خارجه فدرال قصد دارد بسته به تحولات بعدی اوضاع امنیتی، تردد بازدیدکنندگان را از سر بگیرد، اما آنچه مسلم است در حال حاضر علاوه بر مسافران تجار با مشکاتن عمده‌ای برای تردد روبرو هستند.
اقدام صورت گرفته از سوی آلمان تنها منتهی به کشورهای اروپایی نشد و خارج از این محدوده هم برخی از کشورها از کاهش و یا تعلیق موقت فعالیت خود خبر دادند، استرالیا از جمله کشورهای غیر اروپایی است که روابط خود را با ایران به حالت تعلیق درآورده است.
آلمان شریک تاریخی ایران
با توجه به شرایط به وجود آمده این سوال مطرح می‌شود که روابط تجاری ایران و آلمان در بلندمدت چه تغییر خواهد کرد؟ ابوالفضل روغنی گلپایگانی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و آلمان، در گفت‌وگو با «اکوایران» می‌گوید: آلمان شریک تجاری و دیرینه ایران است و روابط تاریخی و ریشه‌داری با کشور ما دارد. این اقدام (کاهش فعالیت‌های دیپلماتیک) موقتی است. به نظر می‌رسد مکانیسم ماشه باعث شده تا آلمانی‌ها در شرایط فعلی، روابط دیپلماتیک خود را تغییر دهند، اما آلمان همیشه به دنبال روابط با ایران است که با این شرایط می‌توان امیدوار بود به زودی شاهد از سرگیری مجدد روابط باشیم.
به گفته روغنی، مناسبات سیاسی به وجود آمده در دنیا یکی دیگر از دلایلی است که موجب شده تا آلمان همانند برخی از کشورهای اروپایی روابط خود با ایران را کاهش دهد، اما اطمینان دارم که خیلی زود روابط دو طرف به حالت عادی باز خواهد گشت.
این عضو اتاق بازرگانی ایران و آلمان در خصوص وضعیت مناسبات تجاری دو کشور گفت: ما به خدمات آلمانی‌ها نیاز داریم، چرا که بسیاری از ماشین‌آلات صنعتی کشور، آلمانی هستند و به همین دلیل ما برای برخی از خطوط تولید به تکنولوژی این کشور احتیاج داریم برای همین امیدواریم که زودتر شاهد بهبود مناسبات تجاری دو طرف باشیم.
روغنی در مورد تأثیر کاهش فعالیت‌های سفارت آلمان بر تجارت گفت: تجار ایرانی در دوران تحریم، راه‌هایی برای دور زدن محدودیت‌ها و دسترسی به بازارهای صادراتی پیدا کرده بودند. هرچند این مسیرها پرهزینه محسوب می‌شوند، اما به طور کامل تجارت را متوقف نکردند. این موضوع در مورد تغییر رفتار سفارت‌خانه‌ها هم بطور حتم بر مناسبات تجاری تاثیرگذار خواهد بود.
روند تجارت ایران و آلمان
براساس دادههای گمرک ارزش مبادلات تجاری ایران و آلمان در چهارماه نخست سال جاری برابر با 625 میلیون و 889 هزار دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهشی 15 درصدی داشته است.
دادههای گمرک نشان می‌دهد در بازه زمانی مورد بررسی عمده کالای صادراتی به آلمان در میان اقلام خوراکی قرار داشته است، با این شرایط می‌توان هرچند در 4 ماه نخست سال جاری حجم مبادلات تجاری ایران و آلمات تنها 48 هزار تن بوده، اما در مجموع می‌توان گفت آلمان به برخی اقلام خوراکی ایران وابستگی دارد. براساس دادههای گمرک در این مدت «مخلوط سبزیجات نپخته یا پخته شده در آب یا بخار، یخ زده» بیشترین حجم کالای صادراتی با حجک 24 تن به آلمان صادر شده است. از سوی دیگر در این مدت ارزش صادرات «مخلوط میوه‌های خشک کرده و مخلوط میوه های سخت پوست خشک کرده…» برابر با 11 هزار و 800 تن برآورده شده و «برنج کامل سفیدشده صیقلی یا براق شده» هم با ارزش یک میلیون و 300 هزار تن به این کشور صادر شده است.
از سوی دیگر در مجموع، می‌توان گفت واردات ایران از آلمان طی این دوره عمدتا شامل ماشین‌آلات صنعتی، وسایل نقلیه، تجهیزات الکترونیکی و پزشکی بوده است و سهم قابل توجهی از این واردات به ماشین‌آلات تورد گرم و فرآیندهای صنعتی مربوط می‌شود، اقلامی که نشان از وابستگی ایران به ماشین‌آلات صنعتی آلمانی دارد.
داده‌ها نشان می‌دهد «ماشین‌های نوردگرم و ماشین‌های سرد و گرم توام شده برای فلزات» با ارزشی حدود ۸۸.۲ میلیون دلار، بیشترین سهم از واردات را به خود اختصاص داده‌اند. از سوی دیگر در این مدت «سایر وسایل نقلیه، تنها با موتور برقی برای نیروی محرکه» با ارزشی 36.6 میلیون دلار وارد کشور شده و ارزش «اجزاء و قطعات مدارهای مجتمع شده (IC) ها الکترونیک هم برابر با 18.9 میلیون دلار بوده است.
