افزایش خیره‌کننده‌ی دمای جهانی در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴، جامعه‌ی علمی را با این پرسش مواجه کرده که آیا این جهش نگران‌کننده، نشانه‌ای از تسریع گرمایش زمین است یا فقط نوسان طبیعی دیگری در رفتار اقلیمی. از مدل‌های شبیه‌سازی‌شده گرفته تا کاهش ابرهای بازتاب‌دهنده‌ی گرما، نظریه‌های متعددی روی میز هستند، اما پاسخ نهایی همچنان نامعلوم است.
همانطور که شاهدش بودیم، دمای جهانی در دو سال گذشته به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافت؛ رکوردها یکی پس از دیگری شکسته شدند و نگرانی‌ها درباره‌ی آینده‌ی اقلیم بالا گرفت. اما در پاسخ به این پرسش که جهش دمایی ناگهانی، نشانه‌ی آغاز فصلی تازه در روند گرمایش زمین یا صرفاً نوسانی گذرا در چارچوب رفتار طبیعی اقلیم است، برخی پژوهشگران مورد دوم را محتمل‌تر می‌دانند.
به‌گزارش نیوساینتیست، کارستن هاوشتاین، اقلیم‌شناس از دانشگاه لایپزیگ آلمان، در کنفرانس اخیر اتحادیه علوم زمین‌شناسی اروپا در وین گفت: «با نگاهی به مدل‌ها، چنین نوساناتی عجیب نیست. این رفتار، بخشی از روندی است که انتظار داریم.»
برخی پژوهشگران معتقدند گرمای شدید نوسانی طبیعی و گذراست
با‌این‌حال، نظر جامعه‌ی علمی کاملاً هم‌سو نیست. شماری از پژوهشگران، رشد دمای جهانی در سال‌های اخیر را نشانه‌ای از افزایش سرعت روند گرمایش زمین می‌دانند. بر اساس پیش‌بینی‌ها، پدیده‌ی ال‌نینو می‌توانست به‌طور موقتی دمای سطح زمین را افزایش دهد؛ زیرا این پدیده گرمای ذخیره‌شده در اقیانوس‌ها را وارد جو می‌کند. اما آنچه رخ داد، فراتر از پیش‌بینی‌ها بود. دما به‌قدری بالا رفت که مدل‌ها از توضیح بازماندند.
هاوشتاین نیز از عبارت «جهش دیوانه‌وار» برای توصیف گرمای بی‌سابقه استفاده کرد. پرسش مطرح‌شده، ساده اما جدی بود: «آیا باید نگران باشیم؟» او شخصاً پاسخ می‌دهد: «فکر نمی‌کنم.» شبیه‌سازی‌هایی که تیم هاوشتاین انجام داده‌اند، نشان می‌دهد که حتی بدون دخالت عوامل خارجی، سامانه‌ی اقلیم می‌تواند چنین نوسانی را تجربه کند.
بیشتر بخوانید
هاوشتاین با یادآوری دوره‌ای از دهه‌ی ۲۰۱۰ که دمای زمین برای چند سال پی‌درپی کاهش یافت و برخی نیز آن را پایان گرمایش زمین پنداشتند، نتیجه می‌گیرد: «همانطور که آن دوره‌ی سرد، موقتی و گمراه‌کننده بود، افزایش کنونی هم ممکن است همان ویژگی را داشته باشد.»
اما دیدگاه‌های دیگری نیز مطرح شده‌اند. در ارائه‌ای جداگانه، هلگه گسلینگ از مرکز تحقیقات قطبی و دریایی هلمهولتز آلمان، نظریه‌ای ارائه داد که تمرکز آن بر کاهش ابرهای کم‌ارتفاع بود. به‌گفته‌ی او، این ابرها نقشی کلیدی در بازتاب گرمای خورشید دارند؛ وقتی کم‌تر شوند، گرمای بیشتری در جو می‌ماند و همین امر می‌تواند عامل اصلی گرمای شدید باشد.
احتمال آغاز روندی پایدارتر را هم نمی‌توان نادیده گرفت
گسلینگ تأکید کرد که چنین تغییری، ممکن است همچنان بخشی از نوسان‌های طبیعی اقلیم باشد، اما احتمال آغاز روندی پایدارتر را هم نمی‌توان نادیده گرفت. او دیدگاهش را با استفاده از مثالی درخور نگرش، توضیح داد: «وقتی جسدی پیدا می‌کنید، ممکن است مرگ طبیعی باشد، اما اگر چاقویی در پشتش باشد، سرنخ مهمی است.»
در مثال به‌ظاهر نامربوط گسلینگ، «چاقو» همان افزایش غیرمنتظره‌ی جذب انرژی خورشیدی در فقدان ابرهاست؛ پدیده‌ای که فراتر از پیش‌بینی‌ها رخ داده و همچنان درک دقیقی از آن در دست نیست.
به‌بیان دیگر، اینکه نوسانات طبیعی بتوانند چنین جهشی را ایجاد کنند، به‌تنهایی دلیل قانع‌کننده‌ای نیست که آن را محتمل‌ترین توضیح بدانیم. پاسخ قطعی در سال‌های پیش رو روشن‌تر خواهد شد، زمانی که الگوهای دمایی بلندمدت شفاف‌تر شوند و مشخص شود که آیا این جهش، استثنا بوده یا به آغازی برای تغییر اساسی در اقلیم زمین تبدیل خواهد شد.
