زمانی که تعطیلات دوروزه آخر هفته تنها به یک گروه از شاغلان محدود می‌شود، احتمالا گروه دیگر که در اینجا بخش خصوصی هستند در انجام برخی فعالیتهای خود که ارتباط مستقیم با بخش دولتی دارد دچار مشکل می‌شوند، ضمن اینکه معضل ناترازی هم باقی می‌ماند. در مقابل تعطیلی دوروزه آخر هفته برای تمام شاغلان فرصت سفر به ییلاقات را برای خانوارها فراهم می‌‌کند که نتیجه آن کاهش مصرف انرژی است و در عین حال باعث ایجاد نشاط در جامعه نیز می‌شود.
تعطیلی بخش دولتی برای کاهش ناترازی با این استدلال صورت می‌گیرد که ساختمان‌های اداری، سازمان‌ها و وزارتخانه‌های دولتی در روزهای پنجشنبه برای سرمایش، روشنایی، آسانسور، کامپیوتر و… نیاز نیست برق مصرف کنند، یا این تعطیلی به کاهش بار پیک مصرف در ظهر منجر می‌شود. با این حال در عمل اهداف مدنظر محقق نخواهد شد و ناترازی بر‌جا می‌ماند زیرا کارمندان دولت گرچه در اداره حضور ندارند، ولی همچنان از وسایل برقی برای سرمایش فضای خانگی استفاده می‌‌کنند. در بسیاری از خانوارهای ایرانی زنان و مردان شاغل هستند. بنابراین در حالی که یکی از زوجین در بخش خصوصی باید پنجشنبه سر کار حاضر شود، دیگری در خانه مانده و همچنان که گفته شد ناچار از وسایل سرمایشی استفاده می‌‌کند. در کنار آن بسیاری از فرزندان خانوارها نیز روزهای پنجشنبه درگیر آموزش‌های غیررسمی هستند. این موضوع سبب می‌شود تردد در فضای شهری کاهش نیافته و دولت نتواند به اهداف مدنظر خود دست یابد.
به علاوه با وجود تعطیلی ادارات، سایر بخش‌ها نظیر صنعت، خدمات، تجارت و… همچنان فعال هستند. تضاد تعطیلی بخش دولتی و فعالیت بخش خصوصی با توجه به وابستگی بسیاری از فعالیت‌‌ها به مجوزها چالش دیگری هم دارد و آن ناهماهنگی در خدمات عمومی یا ارتباط بین نهادهای دولتی و خصوصی است. در این شرایط بخش خصوصی در انجام فعالیتهای خود دچار مشکل می‌شود. برای مثال معاملات ملکی یا مراجعه به ستاد مرکزی بانک‌ها در این وضعیت امکان‌پذیر نیست و گاه سردرگمی و تحمیل خسارت برای افراد و شرکت‌های خصوصی را به همراه دارد.
تعطیلی دوروزه آخر هفته و کاهش ناترازی
در مقابل راهکار تعطیلی پنج‌شنبه‌های بخش دولتی برای جبران ناترازی که این روزها دولت ارائه داده، سال‌هاست کارشناسان بر تعطیلی دوروزه آخر هفته تاکید می‌‌کنند.
با تعطیلی همزمان بخش عمومی و دولتی به واسطه توقف تمام فعالیت‌‌ها، بیشترین کاهش در مصرف انرژی اتفاق می‌‌افتد. به علاوه ما با کاهش حمل ونقل عمومی و شهری هم مواجه هستیم که در نهایت مصرف سوخت و آلودگی را هم کم می‌‌کند. فراتر از آن، تعطیلی دوروزه آخر هفته این فرصت را برای خانواده‌ها فراهم می‌‌آورد تا در این دو فصل که بهترین ایام برای طبیعت‌گردی هستند، سفری به مناطق طبیعی داشته باشند. به این ترتیب هم حجم مصرفی برق کاهش می‌‌یابد، هم سفر و گردشگری رونق می‌‌یابد و هم شاهد توسعه اقتصادی در مناطق مختلف خواهیم بود. موفق بودن کاهش مصرف انرژی با تعطیلی دوروزه آخر هفته، باعث شده این رویه در سایر کشورها هم آزموده شود.
نمونه آن در سال ۲۰۲۲، پاکستان برای کاهش مصرف انرژی و سوخت، هفته کاری رسمی را از شش روز به پنج روز کاهش داد. این تصمیم بخشی از برنامه صرفه‌‌جویی در انرژی این کشور برای مقابله با خاموشی‌‌های چندساعته و تقاضای برق در ماه‌های گرم تابستان بود. این کشور با این راهکار توانست بخشی از ناترازی خود را جبران کند.
سفر به ییلاقات و کاهش مصرف انرژی
«دنیای اقتصاد» در گزارشی که هفته پیش منتشر کرد، با ارائه تجربه پنج کشور آسیایی و اروپایی، مسیر افزایش استطاعات مالی برای انجام سفر را از سه طریق، امکان‌پذیر دانست؛ اول) ارائه مشوق دولتی به سرمایه‌‌گذاران و ارائه معافیت مالیاتی، دوم) توان مالی خانوارها و سوم) توان زمانی برای سفر.
گزینه سوم با تعطیلی دوروزه آخر هفته محقق می‌شود و در نهایت کاهش مصرف انرژی را هم به همراه خواهد داشت.
اینکه چطور توسعه گردشگری تابستانی می‌تواند به پایین آمدن مصرف انرژی مرتبط شود را گروهی از صاحب‌نظران در نوامبر سال گذشته در چین بررسی کردند.
مطالعه‌‌ای که در این کشور انجام شده نشان می‌دهد توریست‌‌ها در این ایام میل به سفر به مناطق با آب‌‌وهوای خنک‌‌تر دارند که همین موضوع باعث می‌شود در مصرف وسایل سرمایشی نیز صرفه‌‌جویی شود. مثالی که این کارشناسان درباره چین می‌‌زنند درباره ایران هم صادق است. در فصل گرم سال میل به سفر به مناطق ییلاقی بیشتر است، بسیاری مایلند آخر هفته خود را در ویلاهای خود که در ارتفاعات قرار گرفته بگذرانند، از سوی دیگر گروه بزرگی از طبیعت‌‌گردان که سفرهایشان را با کوله‌‌پشتی انجام می‌دهند نیز به چنین مناطقی سفر می‌‌کنند و جمع دیگری هم سراغ انواع و اقسام سفرها به مناطق خوش آب و هوای ایران یا نزدیک شهرهایشان می‌‌روند. در نتیجه تمام این موارد هم شهرها در پایان هفته خلوت می‌شود، هم اقتصاد روستایی رونق می‌‌یابد و هم بخشی از ناترازی جبران می‌شود.
باور نادرست درباره روزهای تعطیل ایران
تعطیلی دوروزه آخر هفته بیش از یک دهه است که از سوی «دنیای اقتصاد» به عنوان راهکاری برای توسعه گردشگری و رشد اقتصادی مطرح شده است و کارشناسان گردشگری و اقتصاددانان نیز بارها بر آن تاکید کرده‌‌اند. در دولت‌ها و مجالس مختلف در این سال‌ها بارها این بحث مطرح شده اما به نتیحه نرسیده است.
نمونه اخیر آن را در دولت قبل شاهد بودیم. در آذر ۱۴۰۱ دولت لایحه‌‌ای را به مجلس شورای اسلامی ارائه کرد که در آن تعطیلی روز پنجشنبه به عنوان دومین روز تعطیلات آخر هفته و کاهش ساعت کاری هفتگی به ۴۲ ساعت پیشنهاد شده بود.
مجلس ساعت کاری را به ۴۰ ساعت کاهش داد و از سوی دیگر شنبه را به عنوان دومین روز تعطیلات مطرح کرد.
با این حال شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام به تعطیلی روز شنبه ایراداتی را وارد دانستند، در نتیجه تعطیلی آخر هفته در ایران همچنان یک‌روزه ماند.
با تغییر دولت و مجلس بار دیگر مساله تعطیلات دوروزه آخر هفته مطرح شد و در شهریور سال گذشته، کمیسیون اجتماعی مجلس روز پنجشنبه را به عنوان دومین روز تعطیلات آخر هفته تعیین کرد. این لایحه هم‌‌اکنون در انتظار بررسی نهایی در صحن علنی مجلس است و رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس اعلام کرده که امیدوار است این لایحه تا پایان سال به نتیجه برسد.
یکی از دلایلی که باعث می‌شود تعطیلی دوروزه آخر هفته در ایران به سرانجام نرسد به یک باور غلط درباره بالا بودن تعداد روزهای تعطیل در ایران برمی‌گردد.
در ایران کل جمع تعطیلات مناسبتی و پنج‌شنبه‌ها به ۸۰ روز می‌‌رسد در حالی که بسیاری از کشورهای دنیا با تعطیلی دوروزه آخر هفته و… بیش از ۱۱۰ روز تعطیل هستند. به‌علاوه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته به واسطه تاثیر تعطیلات بر بازه کارکنان تصمیم به تعطیلی سه‌روزه آخر هفته گرفته‌‌اند که نمونه آنها بلژیک است. در این کشور از سال ۲۰۲۲ به کارمندان اجازه داده شده هفته کاری چهار‌روزه را
انتخاب کنند. در ایسلند، فرانسه و آلمان در ۲۰۲۴ هم آزمایشی برای تعطیلی سه‌روزه آخر هفته انجام شده که نشان‌دهنده تمایل جهان برای بهبود تعادل بین کار و زندگی و افزایش بهره‌‌وری است.
در مقابل روند جهانی که به سمت هفته کاری چهار‌روزه است، عدم توافق بر سر روز دوم تعطیلی آخر هفته باعث شده باز هم تعطیلات در ایران به یک روز خلاصه شود. تبعات چنین وضعیتی مصرف بیشتر انرژی، گران شدن سفر برای خانوارهای ایرانی و توان اندک آنها برای مسافرت و بهره‌‌مندی چند مقصد محدود از مزایای گردشگری است.
