شهرداری تهران در حوزه محیط زیست عملکرد خوبی داشته است؟ از حضور علیرضا زاکانی، شهردار تهران در خیابان بهشت تهران حالا نزدیک به سه سال می‌گذرد، او در این دوران اقداماتی برای بهبود وضعیت محیط‌زیست انجام داد اما به عقیده یکی از فعالان این حوزه، اقدامات او مثبت نبود.
اکو ایران-منصوره محمدی: اجرای مجموعه‌ای از اقدامات «جهادی» سخنی بود که در دوره ششم به حوزه محیط زیست شهرداری تهران راه پیدا کرد. شهرداری تهران از اجرای طرح «جهاد محیط زیست شهری» به منظور کاهش و کنترل معضلات محیط زیستی و بهداشتی شهر تهران خبر داد. با این وجود، به گفته کارشناسان مشکلاتِ محیط زیستی تهران بر همان مدارِ سابق حرکت کرد و گره کوری از آنها باز نشد. اصرار مدیران دوره ششم بر کاهش نرخ جریمه قطع درختان، توسعه ساخت و ساز و ورود بی‌سابقه به فضای سبز پارک‌ها و فضای سبز به منظور اجرای برنامه‌های توسعه‌ای از جمله ساخت مسجد در پارک قیطریه، ویترینی از اقدامات شهرداری در حوزه محیط زیست را به نمایش گذاشت که اعتماد عمومی به وظیفه حفاظتی شهرداری از محیط زیست تهران را خدشه دار کرد. در آخرین مورد نیز اعلام شد، 20 هزار اصله درخت در پارک‌های جنگلی چیتگر و سرخه حصار خشک شدند که تنها چهار هزار موردِ آن از تابستان سال گذشته تاکنون رخ داده است.
مسعود امیرزاده، عضو کارگروه حقوقی شورای تشکل‌های محیط‌زیستی و منابع طبیعی تهران در گفت‌وگو با اکو ایران معتقد است با توجه به آنچه بر سر محیط زیست تهران در دهه‌های اخیر آمده است، مسئولیت مدیریتی شهرداری دوران زاکانی خطیر و مهم‌تر است اما این وظیفه به خوبی انجام نمی‌شود.
عملکرد محیط زیستی شهرداری متفاوت شد؟
او عملکرد شهرداری در دوره ششم را تقریبا مانند گذشته میداند که چندان تفاوتی نکرده و می‌گوید در این دوره نیز شاهد بازتکرار خطاهای گذشته هستیم: «آنچه روشن است شهر تهران ضربه‌پذیرتر شده است. اگر در تهرانِ چند سال پیش چند درخت قطع می‌شد، شاید چندان مهم نبود اما الان، اندک فضای سبز موجود رگ‌های حیاتی تهران است که شهر به آنها وصل است و باید احتیاط بیشتری نسبت به آنها داشته باشیم اما این احتیاط را در دوران آقای زاکانی نمی‌بینم.»
شهرداری از عهده نگهداری پارک‌ها بر نیامد
امیرزاده با اشاره به مجموعه‌ای از اقداماتی که شهرداری زاکانی درخصوص پارک‌ها انجام داد؛ آنها را محل اشکال و بحث میداند و معتقد است شهرداری از عهده نگهداری از پارک‌ها برنیامده است: «آقای زاکانی اقداماتی به ویژه درخصوص پارک‌ها، همینطور درختان ولیعصر و تعرض به اموال عمومی داشت که البته ناکام ماند، اما همه اینها محل اشکال است. شما می‌بینید در پارک سرخه حصار، بخش عظیمی از منطقه خشک شده و یا در حال خشکیدگی قرار گرفته است.»
خشکسالی و کمآبی تهران در سال‌های اخیر هم موضوعی است که این کارشناس محیط زیست اعتقاد دارد وظیفه شهرداری‌ها را در حمایت از شهرها دو چندان می‌کند. او می‌گوید وقتی با علم به این که با محیط زیست بیمار مواجه هستید، مسئولیت اداره شهر را برعهده می‌گیرید، نسبت به شرایط موظف هستید و باید از فضای موجود به صورت مضاعف حمایت کنید، اما این موضوع را در این دوره در شهرداری ندیده‌ایم: «در دوران آقای زاکانی وضعیت پارک سرخه حصار، پارک چیتگر و لویزان دارد به نقطه انتها و مرگ خود می‌رسد و این شهردار است که مسئول شناخته می‌شوند. وظیفه حفاظت از این پارک‌ها به خوبی انجام نمی‌شود که محصول آن از دست رفتنِ شدید پارک‌های جنگلی تهران است.»
اقدامات سطحی در حوزه آلودگی هوا
امیرزاده درباره عملکرد شهرداری تهران در حوزه آلودگی هوا و تزریق تعداد اتوبوس که برخی از آن از اقدامِ خوب شهرداری در راستای کاهش آلودگی هوا یاد می‌کنند، توضیح می‌دهد: «محیط زیست شبکه گسترده‌ای از ویژگی‌ها را در خود دارد و هر زمان از ظرفیت یک شهر مافوق توان اکولوژیکِ آن بارگذاری جمعیتی انجام می‌شود، اتومبیل و انرژی اضافه و حرارت به شهر تزریق شود، در نهایت به واسطه عدم رعایت الزامات اولیه، تراکم آلودگی افزایش می‌یابد، آقای زاکانی هم در زمینه آلودگی هوا کاری نکرده است و اینکه اتوبوسی که وارد ناوگان می‌شود و اقداماتی از این دست نسبت به آنچه که در شهر تهران رخ می‌دهد سطحی است. در حالی که باید با یک عقبگرد به گذشته بررسی کرد که چه بر سر شهر تهران آمده است و رویههای قبلی اصلاح شود.»
به عقیده او باید مبحث مدیریت فضای سبز و نحوه مواجهه شهرداری با محیط زیست را از همدیگر تفکیک کرد، با این حال شهرداری در ادوار مختلف نقش بسیار مهمی در کوچک کردن ظرفیت اکولوژیک شهر تهران داشته است. ظرفیت اکولوژیکی که به صورت طبیعی و انسان ساخت تعریف می‌شود اما همواره توسط ساخت و ساز ویران شده است.
ارتزاق شهرداری از فضای سبز
او با اشاره به رویکرد شهرداری در ارتزاق از فضای سبز شهری در همه ادوار مدیر یت شهری، به برخی سواستفاده‌هایی که از فضای سبز انجام شده هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «در پارک‌ها و فضای سبز در ادوار مختلف بده بستان‌هایی انجام شد، مثلا سرای محله را در داخل پارک زدند، یا کافی شاپ و مراکز خرید احداث کردند. در دوران آقای زاکانی در پارک قیطریه گفتند می‌خواهیم مسجد و مدرسه بسازیم، در حالی که وظیفه شهرداری ساخت مدرسه و مسجد نیست.»
امیرزاده تاکید دارد که در قانون جهت‌گیری وظایف مشخص است و تکلیف اصلی شهرداری حفظ فضای سبز است نه تخریب آن و توضیح می‌دهد: «حالا اگر شهرداری می تواند به مسجدی کمک کند هم قانون این امکان را داده است، اما این نهاد روی فضای سبز شهری اختیار مالکیتی به آن معنا ندارد که بخواهد آنرا تغییر کاربری و یا تغییر وضعیت بدهد و به مسجد و مدرسه و یا خدمات تجاری تبدیل کند.»
به عقیده او این دست اقدامات شهرداری به دلیل هزینه‌‌های سنگینی است که به دنبال توسعه بیش از اندازه در ساختار خود ایجاد کرده است: «حالا می‌خواهد اعضای دیگر خود را دچار تغییر کند تا بتواند کل پیکره را حفظ کند.»
امیرزاده مناسبات بین مدیریت شهری و امکان‌های زیست پذیری شهر را نامناسب میداند و معتقد است بخشی از دلایلی که شهرها زیست پذیری خود را از دست داده‌اند مربوط به شهرداری است.
