اکوایران: با توجه به شرایط نیروی هوایی ایران و بی‌اعتمادی به تأمین‌کننده‌ای مانند روسیه، به نظر می‌رسد که تهران به چین روی آورده است.
به گزارش اکوایران، به نقل از العربی الجدید، با توجه به امکان دور تازه‌ای از درگیری‌ها و در حالی‌که ایران سال‌ها در انتظار دریافت جنگندههای سوخو-۳۵ «فلانکر» از روسیه مانده است، پرسش درباره اینکه آیا تهران برای نوسازی نیروی هوایی خود به چین روی خواهد آورد یا نه، بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
اف-۱۴A و میگ-۲۹A تنها جنگندههای نسل چهارم ایران هستند که هر دو نیز مدل‌های اولیه به شمار می‌آیند. ایران با وجود روابط به ظاهر نزدیک با روسیه، هرگز میگ-۲۹هایی را که اوایل دهه ۱۹۹۰ خریداری کرده بود، ارتقا نداده است.
علاوه بر این، جنگندههای سوخو-۳۵ که تهران مدت‌ها به تحویل آن‌ها از سوی روسیه برای ارتقای نیروی هوایی خود دل بسته بود، هنوز وارد نشده‌اند؛ در حالی‌که گزارش‌ها حاکی است ایران تا سال ۲۰۲۱ سفارش ۵۰ فروند از آن‌ها را داده و گفته شده هزینه‌شان را نیز پرداخت کرده است.
جنگنده سوخو-۳۵
با توجه به فرسودگی نیروی هوایی ایران و بی‌اعتمادی به تأمین‌کننده‌ای مانند روسیه، این احتمال وجود دارد که تهران به چین روی آورد و جنگندههای نسل ۴.۵ «چنگدو جی-۱۰C ویگوروس دراگون» را خریداری کند. این جنگنده با رادار پیشرفته و موشک هوا‌به‌هوای دوربرد PL-15 می‌تواند ارتقای چشمگیری در توان نیروی هوایی ایران ایجاد کند، به‌ویژه اگر به‌عنوان راه‌حلی موقت تا زمان دستیابی تهران به جنگندههای نسل پنجم در نظر گرفته شود. چین قصد دارد جنگنده رادارگریز J-35 خود را نیز برای صادرات عرضه کند.
ایران پیش‌تر از چین خواسته بود جنگنده J-10C را به آن بفروشد، اما گفته شده پکن به دلیل نارضایتی از پیشنهاد تهران برای پرداخت از طریق محموله‌های نفتی، این درخواست را رد کرده بود. تحلیلگران پیش‌تر گفته بودند بهترین گزینه برای ایران ارتقای نیروی هوایی با ترکیبی از جنگندههای نسل ۴.۵ ساخت چین و روسیه مانند سوخو-۳۵ و J-10C در دهه ۲۰۲۰ یا اوایل دهه ۲۰۳۰ است. با این حال، تحولات بعدی، به‌ویژه تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ و جنگ ایران و اسرائیل در ژوئن ۲۰۲۵، به احتمال زیاد هرگونه برنامه بلندمدت در این زمینه را برهم زده است.
جنگ ژوئن و نخستین حضور موفق رزمی J-10C و موشک PL-15 در خدمت پاکستان طی جنگ کوتاه ماه می با هند، علاقه ایران به این جنگنده چینی را دوباره زنده کرده است.
ایران مدت‌هاست فهرستی از جنگندههای چینی را زیر نظر دارد و طبیعی است که پس از سفر وزیر دفاع به چین بتواند برخی از این خواسته‌ها را محقق کند. عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع ایران، اواخر ژوئن، تنها چند روز پس از برقراری آتش‌بس جنگ ژوئن، برای شرکت در نشست سازمان همکاری شانگهای به چین سفر کرد. یک گزارش تأییدنشده از رسانه‌ای تایوانی ادعا کرد که نصیرزاده درخواست خرید J-10C را مطرح کرده است. ایرانی‌ها به‌ویژه به دنبال J-16 «چیان‌لونگ» ساخت شرکت شنیانگ و همچنین J-10 هستند. دومی برای ایرانی‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد، چون پاکستان سال گذشته از آن‌ها برای حمله به ایران استفاده کرد.
در ژانویه ۲۰۲۴، اسلام‌آباد در پاسخ به حملات موشکی و پهپادی ایران علیه اهداف شبه‌نظامیان در خاک پاکستان که پس از حمله داعش در داخل ایران انجام شد دست به حملات هوایی زد و درگیری کوتاه اما شدیدی رخ داد. از جمله مسائل قابل توجه، تفاوت میان استفاده گسترده پاکستان از جنگندههای مدرن مجهز به مهمات در حملات تلافی‌جویانه‌اش و تکیه کامل ایران بر پهپادها و موشک‌های بدون سرنشین بود.
در این شرایط، تهران حتی رویای دستیابی به جنگنده نسل پنجمی J-35 را دارد، جنگنده‌ای که برای انطباق با نیازهای ایران به تغییراتی نیاز خواهد داشت.
جنگنده چینی J-10 ارتش پاکستان
پاکستان نخستین کشور خارجی است که J-10C را دریافت کرده و چین پیشاپیش ۴۰ فروند J-35 به اسلام‌آباد پیشنهاد داده است. با این حال، بعید است ایران بتواند مسیر مشابهی را دنبال کند، چرا که پاکستان سال‌ها شریک نظامی بسیار نزدیک‌تری برای چین بوده است.حتی اگر چین به‌طور غیرمنتظره با فروش جنگنده به ایران موافقت کند، احتمالاً تنها حاضر خواهد شد جنگندههای نسل ۴.۵ مانند J-10C را بفروشد، پیش از آنکه حتی احتمال معامله J-35 مطرح شود. با این حال، ایران مشکلات متعددی دارد. ابتدایی‌ترین آن مسئله پول است. به‌عنوان مثال، J-10 حدود ۵۰ میلیون دلار قیمت دارد. ایران برای تأمین میلیاردها دلار لازم جهت خرید تعداد زیادی از آن‌ها با مشکل جدی مواجه خواهد شد. و این در صورتی است که چین اصولاً با فروش آن‌ها موافقت کند.
تا امروز، هیچ کشور خاورمیانه‌ای جنگندههای نسل چهارم ساخت چین را دریافت نکرده است. آخرین بار ایران چهار دهه پیش جنگندههای چینی خریداری کرد که آن‌ها هم هواپیماهای نسل سومی بودند و تکنولوژی کمتری داشتند. در سال‌های اخیر، امارات متحده عربی چند فروند هواپیمای آموزشی L-15A «فالکون» را از پکن خریداری کرده است.
چنین هواپیماهایی احتمالاً گزینه واقع‌بینانه‌تری برای تهران خواهند بود.
آیا تهران به جنگندههای نسل چهارم چین روی آورده است؟
اکوایران: اندکی پس از حملات هوایی ارتش آمریکا در آخر هفته به سه تأسیسات تسلیحات هسته‌ای ایران، فردو، نطنز و اصفهان، گروهی از فرماندهان ارشد نظامی جمهوری اسلامی ایران به چین پرواز کردند. گزارش‌ها حاکی است که نمایندگان ایران در این سفر به دنبال خرید چند سامانه پیشرفته تسلیحاتی چین، از جمله جنگنده نسل چهارم J-10C بودند.
به عقیده کارشناسان، چین به احتمال زیاد بیشتر تمایل خواهد داشت هواپیمای آموزشی چندمنظوره کم‌حاشیه‌ای مانند L-15 را به ایران بفروشد تا جنگندههای پیشرفته‌ای مانند J-10، J-11 یا J-16. در اواخر جنگ ایران و عراق، چین حدود ۳۵ فروند جنگنده چنگدو F-7N و FT-7N و هواپیمای آموزشی به ایران فروخت، اما تحویل آن‌ها تا پس از پایان جنگ به تأخیر افتاد. همچنین تحویل چند فروند J-6 به نیروی هوایی تازه‌تأسیس سپاه پاسداران هرگز تأیید نشد.
احمد عبودوح، پژوهشگر اندیشکده چتم هاوس در برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا، بر این باور است که پکن به این زودی‌ها جنگندههای پیشرفته‌ای در اختیار تهران قرار نخواهد داد. به اعتقاد او: «دلیلش این است که چین ترجیحات آمریکا، اسرائیل و کشورهای خلیج فارس را جدی می‌گیرد و به پیامدهای بالقوه آن بر استراتژی‌اش در منطقه توجه دارد. چین همچنین نسبت به مهندسی معکوس فناوری‌های پیشرفته هوانوردی‌اش و پرداخت با نفت بدبین است، سیاستی که صنعت تسلیحاتی چین آن را نمی‌پسندد.»
جنگنده چینی J-35
بی‌تردید ایران به دنبال به‌روزرسانی سامانه‌های پدافند هوایی خود هم است و گفته می‌شود به سامانه HQ-9B چین، معادل اس-۳۰۰ روسیه، علاقه‌مند است. طبق دست‌کم یک گزارش در اوایل ژوئیه، چین پس از جنگ چند سامانه موشکی زمین‌به‌هوای نامشخص به ایران تحویل داده است. هر چند پکن رسماً این موضوع را تکذیب کرده است.
عبودوح گفت: «من فکر نمی‌کنم این گزارش‌ها درباره تحویل سامانه‌های پدافند هوایی دقیق باشند و بازتاب‌دهنده سیاست‌های چین در منطقه. با این حال، ممکن است زمینه‌ای برای همکاری در تجهیزات دوکاربردی و زیرسامانه‌های مرتبط با برنامه‌های موشکی و پهپادی ایران وجود داشته باشد، چرا که ایران در پی بازسازی آن‌هاست. این نوع همکاری به احتمال زیاد علنی نخواهد شد.»
برخی کارشناسان معتقدند چین همواره در فروش تجهیزات نظامی به ایران بسیار محتاط بوده و در برخی موارد ترجیح داده به جای فروش سخت‌افزار، صرفاً بخشی از دانش محدود تولید را به ایران منتقل کند؛ مانند سامانه‌های هدایت موشک پیشرفته و موشک‌های کروز ضدکشتی. اما حتی در همان موارد، همکاری بسیار محدود و پرچالش بود و ایران مجبور شد مسیرهای موازی مهندسی معکوس را دنبال کند تا بتواند آن فناوری‌ها را به‌طور کامل درونی کند.
سامانه پدافند چینیHQ-9B