اکوایران: دور جدید مذاکرات ایران با اروپا امروز در اوج حساسیت پرونده هسته‌ای و پیش از ضرب‌الاجل «اسنپ‌بک» برگزار می‌شود. علیاکبر فرازی در گفت‌وگو با اکوایران هشدار داد که فعال‌سازی مکانیسم ماشه می‌تواند ضربه‌های جدی بر اقتصاد و حتی امنیت اجتماعی ایران وارد کند و به همین دلیل، منافع هیچ‌یک از طرفین در اجرایی شدن آن نیست.
به گزارش اکوایران، دور جدید گفت‌وگوهای ایران با تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا، امروز – ۴ شهریور- در ژنو، مقر اروپایی سازمان ملل، آغاز می‌شود. این مذاکرات که در سطح معاونان وزرای خارجه و معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار می‌شود، در برهه‌ای حساس از پرونده هسته‌ای ایران و تنش‌های منطقه‌ای، از اهمیتی راهبردی برخوردار است.
این گفت‌وگوها در ادامه مذاکرات پیشین در استانبول برگزار می‌شود که طی آن، طرفین بر لزوم ادامه رایزنی‌ها و یافتن راه‌حل‌های عملی برای کاهش تنش‌ها و احیای دیپلماسی تأکید کردند.
این دور از مذاکرات در حالی برگزار می‌شود که ضرب‌الاجل اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم «اسنپ‌بک» در پایان ماه اوت نزدیک است. با توجه به تحولات اخیر، از جمله ۱۲ روز جنگ تحمیلی که منطقه را تحت تأثیر قرار داده، نتایج این گفت‌وگوها نه‌تنها بر پرونده هسته‌ای ایران، بلکه بر توازن قدرت در خاورمیانه و کارآمدی دیپلماسی اروپا در مدیریت بحران‌های بین‌المللی اثرگذار خواهد بود.
مذاکره برای مذاکره، فرصت‌سوزی است
علیاکبر فرازی، دیپلمات پیشین کشورمان در گفت‌وگو با اکوایران درباره تهدید فعال‌سازی مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (اسنپ‌بک) و مذاکرات ژنو، بر ضرورت نگاه واقع‌بینانه به روابط ایران و اروپا تأکید کرد و گفت: یک نظریه خوشبینانه درخصوص مکانیسم ماشه وجود داشت که اساساً اروپا قادر به اجرای اسنپ‌بک نیست. استناد می‌شد که چون اروپا پس از خروج آمریکا از برجام اقدام خاصی انجام نداده، بنابراین نمی‌تواند عضو برجام محسوب شود و در نتیجه صلاحیت اجرای این مکانیسم را ندارد.
او ادامه داد: در این چارچوب، حقوقدانان بین‌المللی با بندبند حقوق بین‌الملل چنین تحلیلی ارائه می‌دادند و حتی مطرح می‌شد که گفت‌وگوهایی با چین و روسیه انجام شده تا مکانیزمی جایگزین طراحی شود.
فرازی در ادامه افزود: اما این نگاه حقوقی یک غفلت اساسی دارد؛ آن هم نقش زور در اجرای روابط بین‌الملل است. اگر قوانین بین‌الملل واقعاً همان‌طور که روی کاغذ نوشته شده قابل اجرا بود، امروز وضعیت غزه چنین نبود. بنابراین نمی‌توان صرفاً به استنادهای حقوقی دل بست. غربی‌ها اخلاق و حقوق بین‌الملل را ابزاری برای منافع خودشان تعریف کرده‌اند و هر جا لازم باشد، از آن بهره‌برداری می‌کنند.
سفیر پیشین ایران در مجارستان با اشاره به رویکردی دیگر در قبال این موضوع توضیح داد: گروه اول به نگاه حقوقی بسنده کردند و حتی برخی رسانه‌ها را قانع کردند کهعجله‌ای برای واکنش به این امر نیست. در حالی که گروه دوم، نگاهی سیاسی داشتند و از زاویه فشار و ابزارسازی به موضوع می‌نگریستند؛ آنها اسنپ‌بک را به‌عنوان اهرمی برای تحت فشار گذاشتن ایران در مذاکرات می‌دیدند. همان زمان که گفت‌وگوهای استانبول آغاز شد، من تأکید کردم که اروپا احتمالاً خیلی زود این مسیر را در ژنو پی خواهد گرفت؛ و حال هم همین اتفاق در حال رخ دادن است.
این کارشناس بین‌الملل با انتقاد از نحوه مواجهه ایران با اروپا گفت: ما نباید روابط خود با اروپا را به حدی تقلیل می‌دادیم که آنها احساس کنند از تعامل با ما نفعی ندارند. قبول داریم اروپا بعد از خروج آمریکا از برجام هیچ اقدام مثبتی برای اجرای تعهداتش انجام نداد. اما دل‌خوش کردن به اینکه بین اروپا و آمریکا شکافی ایجاد شده و ما می‌توانیم از آن استفاده کنیم، بسیار ساده‌انگارانه است. در موضوع ایران، غرب واحد و هماهنگ عمل می‌کند، حتی اگر میان خودشان اختلافاتی داشته باشند.
او افزود: در چنین شرایطی باید با اروپایی‌ها از موضع عزت گفت‌وگو کنیم و یادآور شویم که فعال‌سازی اسنپ‌بک به نفع هیچ طرفی نیست. بازگشت تحریم‌های شورای امنیت می‌تواند زیان‌های اقتصادی، اجتماعی و حتی امنیتی جدی برای ایران داشته باشد. بنابراین امیدوارم هیأت ایرانی در ژنو بتواند طرف اروپایی را متقاعد کند که سود هر دو طرف در احیای روابط و به‌ویژه در حوزه تجارت و اقتصاد است.
فرازی تاکید کرد: این نگاه عزتمندانه است، نه نشانه ضعف. دیپلماسی دقیقاً برای همین است که جلوی گسترش تیرگی روابط گرفته شود. اروپا البته یکپارچه نیست، اما می‌توان با رویکردی هوشمندانه جلوی اجرایی‌شدن اسنپ‌بک را گرفت تا مناسبات ایران و غرب در یک روند منطقی و قابل قبول سامان پیدا کند.
او در ادامه به گلایه‌های ایران از رفتار اروپا اشاره کرد و گفت: فراموش نکنیم که ایران در حالی پای میز مذاکره نشسته بود که مورد حمله قرار گرفت و حداقل انتظار می‌رفت اروپا در برابر این حمله موضع بگیرد. این گلایه درست است اما نباید بهانه‌ای برای توقف مذاکرات شود.
فرازی درباره ماهیت گفت‌وگوهای اخیر هم توضیح داد: آنچه تاکنون رخ داده بیشتر شبیه مذاکره برای مذاکره بوده است؛ یعنی جلسه‌ای برگزار می‌شود و فقط تاریخ نشست بعدی تعیین می‌گردد. حتی صحبت‌های تلفنی اخیر آقای عراقچی هم نشان می‌دهد که هدف اصلی تعویق در فعال‌سازی اسنپ‌بک است. اما اگر این تعویق بدون راهکار عملی باشد، به معنای تکرار همان چرخه بی‌نتیجه است.
او هشدار داد: تعویق موقت باید فرصتی برای یافتن راهکارهای عملی باشد، نه بهانه‌ای برای خمودگی و انفعال. باید از این فرصت برای تعریف و فعال‌کردن ظرفیت‌های اقتصادی و سیاسی استفاده کرد. ایران و اروپا روابط دیرینه‌ای داشته‌اند و این روابط همواره سینوسی بوده است. اکنون زمان آن است که این مناسبات به دوره شکوفایی بازگردد.
فرازی در پایان تأکید کرد: اگر هر دو طرف بتوانند یک برنامه عملیاتی روشن برای گسترش همکاری‌ها تنظیم کنند، هم ایران و هم اروپا از زیان‌های احتمالی اسنپ‌بک دور خواهند شد و در عوض نشانه‌های مثبتی برای آینده بهتر روابط بروز خواهد کرد.
