پهپادهای ازدحامی به کمک هوش مصنوعی به صورت گله‌ای حمله می‌کنند و سرنوشت جنگ را تغییر می‌دهند. از فناوری این پهپادها در جنگ اوکراین و یمن بخوانید.
به گزارش اکوایران، پهپادها که با نام «ریزپرنده» هم شناخته می‌شوند به اصلی‌ترین سلاح در جنگ‌های مدرن تبدیل شده‌اند. تصور کنید صدها پهپاد کوچک و ارزان‌قیمت هم‌زمان از آسمان به سمت یک پایگاه نظامی هجوم می‌آورند. هر کدام از این پهپادها هم به هوش مصنوعی مجهز است و می‌تواند با دیگر پهپادها هماهنگ باشد.
این پهپادها از الگوریتم حمله گله‌ای یا ازدحام (Swarm) پیروی می‌کنند. عملکرد آن‌ها شبیه به یک کلونی زنبور است. وقتی پهپادها به این شکل حمله می‌کنند، حتی پیشرفته‌ترین سامانه‌های پدافندی و دفاعی هم دچار سردرگمی می‌شوند. به این پدیده، حمله گله‌ای پهپادها یا جنگ ازدحامی ریزپرنده‌ها گفته می‌شود، پدیده‌ای که جنگ‌های آینده را تغییر خواهد داد.
پهپادهای ازدحامی چگونه کار می‌کنند؟
ریزپرنده‌هایی که در جنگ‌های مدرن به صورت گله‌ای حمله می‌کنند از سه ویژگی اصلی برخوردارند:
- هوش مصنوعی و هماهنگی: هر پهپاد یک مغز مستقل دارد، اما با شبکه‌ای بی‌سیم، حرکات و مسیر خود را با بقیه هماهنگ می‌کند.
- خودمختاری: بدون نیاز به فرمان لحظه‌ای اپراتور انسانی، می‌توانند تصمیم بگیرند، تقسیم کار کنند و حتی جای پهپاد ساقط‌شده را پر کنند.
- الگوریتم‌های بیولوژیکی: الهام‌گرفته از پرواز پرندگان، حرکت ماهی‌ها یا کلونی حشرات.
شکست ارتش پهپادها دشوار است
پهپادها با این سه ویژگی، ارتش پرنده‌های کوچک را در حملات گله‌ای خود به راه می‌اندازند و سامانه‌های دفاعی حریف خود را از پا در می‌آورند.
چرا حمله گله‌ای پهپادها خطرناک است؟
سه دلیل اصلی وجود دارد که حمله ناگهانی و دسته‌جمعی پهپادهای کوچک و ارزان را به پدیده‌ای خطرناک تبدیل می‌کند:
1. اشباع سامانه‌های دفاعی: موشک‌های پدافندی گران هستند. شلیک موشک چند میلیون دلاری برای انهدام یک پهپاد نسبتا ارزان و حتی چند هزار دلاری، به لحاظ اقتصادی به‌صرفه نیست.
2. انعطاف‌پذیری بالا: حتی اگر بخشی از دسته پهپادها در حمله گله‌ای نابود شوند، سایر پهپادها می‌توانند به ماموریت خود ادامه دهند و به موفقیت دست پیدا کنند.
3. چندمنظوره بودن: پهپادها در حمله گله‌ای می‌توانند هم‌زمان شناسایی و حمله کنند، اختلال الکترونیکی به وجود آورند و حتی انتقال مهمات را انجام دهند. به این ترتیب، در این فرایند، کاملا چندمنظوره خواهند بود و نسبت به قیمتشان، کاربردهای زیادی در جنگ خواهند داشت.
مجموع عوامل بالا نشان می‌دهد که پهپادهای کوچک و ارزان، در صورت حمله ناگهانی و دسته‌جمعی، می‌توانند بسیار خطرناک باشند و آسیب‌های جبران‌ناپذیری را وارد آورند.
فناوری‌های به کار رفته در ریزپرنده‌ها
برای اینکه پهپادها بتوانند به صورت دسته‌جمعی و گله‌ای، به سمت هدفی پرواز و حمله کنند، باید از مجموعه‌ای از فناوری‌ها برخوردار باشند:
- سیستم‌های ارتباطی مِش (Mesh): یعنی ارتباط همتا به همتا بین پهپادها.
- هوش مصنوعی توزیع‌شده: هر پهپاد می‌تواند بخشی از تصمیم‌گیری را بر عهده بگیرد.
- خودمختاری تاکتیکی: به این معناست که امکان تغییر مسیر در صورت کشف سامانه دفاعی یا موانع جدید وجود دارد.
- مینیاتورسازی و هزینه پایین: تولید انبوه پهپادهای کوچک بسیار ارزان‌تر از یک جنگنده است.
همه مواردی که گفته شد، جزو فناوری‌های نه چندان پیچیده و در عین حال کاربردی است که در پهپادها به کار رفته و به آن‌ها این امکان را می‌دهد که فعالیت‌هایی گسترده داشته باشند و در جنگ‌های مدرن، کاربردی کلان پیدا کنند.
چالش جهانی در جنگ‌های امروزی
این روزها اوکراین و روسیه از پهپادهای کوچک برای شناسایی و حملات انتحاری به صورت گسترده بهره می‌گیرند. در یمن هم پهپادها بارها مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
آمریکا هم روی پروژه‌هایی برای ساخت پهپادهای هماهنگ کار می‌کند. همه این‌ها یعنی جهان باید خودش را برای چالش پهپادها آماده کند.
چالش نخست، امنیت زیرساخت‌هاست. نیروگاه‌ها، پالایشگاه‌ها و حتی ساختمان‌های شهری می‌توانند هدف پهپادهای ازدحامی قرار بگیرند.
در گذشته تصور می‌شد که برتری هوایی صرفا از طریق جنگنده‌ها حاصل می‌شود؛ اما جنگ‌های مدرن نشان داده‌اند که گاهی ارتش صد تایی از پهپادها می‌تواند جنگنده را بی‌اثر کند. به همین دلیل است که شاهد رقابت تسلیحاتی در زمینه تولید پهپاد در جهان هستیم.
روش‌های مقابله با پهپادهای ازدحامی
افزایش کاربرد پهپادها در جنگ‌های مدرن، باعث شده که ارتش‌ها و دولت‌ها به دنبال راهکارهایی برای مقابله با ریزپرنده‌ها باشند. در حال حاضر این سه روش جزو اصلی‌ترین راهکارها برای مقابله با پهپادها به شمار می‌آیند:
- سلاح‌های انرژی مستقیم: لیزرها و مایکروویوهای پرقدرت برای نابودی سریع چند پهپاد.
- جنگ الکترونیک: ایجاد پارازیت یا هک شبکه ارتباطی پهپادها.
- پهپادهای مدافع: پهپادهایی که مخصوص شکار دسته‌های دشمن طراحی می‌شوند.
در نهایت می‌توان گفت که پهپادهای ازدحامی تنها یک سلاح جدید نیستند؛ بلکه در حقیقت یک عامل تعیین‌کننده برای تغییر بنیادین در مفهوم جنگ محسوب می‌شوند. جنگ‌های آینده دیگر فقط تقابل تانک و جنگنده نخواهد بود، بلکه میدان نبردی است که در آن هزاران پهپاد کوچک، با هزینه اندک، می‌توانند ارتش‌های بزرگ را به زانو درآورند. پرسش اینجاست که آیا جهان آماده عصر نبردهای ازدحامی است؟
