اکوایران: روابط ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران در هفته‌های اخیر به‌شدت متشنج شده و با مجموعه‌ای از تحرکات نظامی، توقف مذاکرات هسته‌ای و تغییرات در دینامیک دیپلماتیک همراه بوده است.
به گزارش اکوایران، به نظر می‌رسد روابط ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران در هفته‌های اخیر متشنج‌تر شده و با مجموعه‌ای از تحرکات نظامی، توقف مذاکرات هسته‌ای و تغییرات در پویایی‌های دیپلماتیک همراه بوده است.
دو کشور همچنان بر سر مسائلی از جمله برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران، توانمندی‌های نظامی فزاینده و نفوذ منطقه‌ای تهران اختلاف دارند. هرچند هر دو طرف تمایل خود برای پرهیز از جنگ تمام‌عیار را ابراز کرده‌اند، اما چندین تحول اخیر نشان می‌دهد که خطر درگیری مستقیم در حال افزایش است.
به نوشته نیوزویک، افزایش تنش‌ها بین آمریکا و ایران عمدتاً ناشی از فشار مذاکرات هسته‌ای، تشدید تحولات نظامی و درگیری‌های منطقه‌ای است. با آماده شدن هر دو کشور برای احتمال تقابل، پیشرفت‌های نظامی ایران به‌عنوان گام‌های مهمی در راهبرد مقابله با نفوذ آمریکا دیده می‌شود. در همین حال، تلاش‌های دیپلماتیک برای محدود کردن بلندپروازی‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران پیشرفت اندکی داشته و قرار است دور تازه‌ای از مذاکرات واشنگتن و تهران در روزهای آینده برگزار شود. بن‌بست در این مذاکرات احتمال روی آوردن هر دو طرف به اقدام نظامی برای حل اختلافات را افزایش می‌دهد.
دولت آمریکا به رهبری دونالد ترامپ رویکرد سختگیرانه «فشار حداکثری» را علیه ایران اتخاذ کرده، در حالی که مقام‌های ایرانی بارها بر آمادگی خود برای دفاع از کشور در برابر هرگونه تجاوز نظامی تأکید کرده‌اند. تنش‌ها همچنین با حملات نیروهای مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران به متحدان و منافع نظامی آمریکا در منطقه شدت گرفته است.
پنج نشانه از افزایش خطر درگیری
استقرار نیروهای آمریکایی
ایالات متحده به‌طور قابل‌توجهی حضور نظامی خود در منطقه را تقویت کرده تا پیام روشنی از نگرانی فزاینده خود نسبت به برنامه‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران ارسال کند. در مه ۲۰۲۵، چهار بمب‌افکن B-52 به پایگاه دیه‌گو گارسیا در اقیانوس هند، در فاصله حدود ۳۲۰۰ کیلومتری از ایران، اعزام شدند. این پایگاه همچنین میزبان شش بمب‌افکن رادار گریز B-2 Spirit است که در چارچوب مأموریت نیروی ضربت بمب‌افکن‌ها فعالیت می‌کنند. همزمان دو ناو هواپیمابر آمریکایی یو‌اس‌اس هری اس. ترومن و یو‌اس‌اس کارل وینسون، به‌ترتیب در دریای سرخ و دریای عرب فعالیت دارند. این استقرارها نشان‌دهنده سطح آمادگی بالای واشنگتن و ارسال پیامی بازدارنده و قاطع به تهران هستند.
پیشرفت‌های نظامی ایران
جمهوری اسلامی ایران در واکنش، آرایش نظامی خود را به‌ویژه در حوزه جنگ نامتقارن تقویت کرده است. همزمان با گسترش حضور نیروهای آمریکایی، ایران به‌تازگی پایگاه زیرزمینی پهپادی خود را رونمایی کرده است. این پایگاه که برای استقرار پهپادهای شناسایی نظیر مهاجر-۶ ساخته شده، امکان رصد تحرکات نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس را برای جمهوری اسلامی ایران فراهم می‌کند. طراحی مستحکم و زیرزمینی این پایگاه نشان‌دهنده عزم تهران برای مقاومت در برابر حملات هوایی احتمالی و آمادگی برای یک درگیری طولانی‌مدت است.
همچنین جمهوری اسلامی ایران از موشک «قاسم بصیر» رونمایی کرده است؛ سامانه بالستیک میان‌برد با برد ۱۲۰۰ کیلومتر که برای عبور از سامانه‌های دفاعی آمریکا مانند تاد طراحی شده است. این موشک چالشی مستقیم برای برتری نظامی غرب محسوب می‌شود و تهدیدی بالقوه برای متحدان منطقه‌ای آمریکا، از جمله اسرائیل، به شمار می‌آید.
عامل اسرائیل
نقش اسرائیل در این رویارویی به‌طور فزاینده‌ای برجسته شده است. اسرائیل که مدت‌ها نگران گسترش توان نظامی ایران بوده، آمادگی خود برای اقدام یک‌جانبه در صورت لزوم را اعلام کرده است. انفجار اخیر در بندرعباس ایران، گمانه‌زنی‌ها درباره دخالت اسرائیل را دامن زده و نگرانی‌ها درباره عملیات مخفی را تشدید کرده است، هرچند مقامات ایرانی علت آن را حادثه اعلام کردند. ایسرائیل کاتس، وزیر دفاع اسرائیل، در هشداری صریح گفت: «هر کس به ما آسیب برساند، هفت برابر پاسخ خواهد گرفت»، و مستقیماً ایران را به حملات نیابتی مرتبط کرد و وعده پاسخ کامل داد. کاتس همچنین بر حق اسرائیل برای اقدام مستقل تأکید کرد: «اسرائیل باید بتواند از خود در برابر هر تهدید و هر دشمنی، به‌تنهایی دفاع کند.»
سفر ترامپ به خاورمیانه
در ادامه تحولات ژئوپلیتیک، ترامپ قرار است سفری دیپلماتیک به منطقه داشته باشد و به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی برود. هدف این سفر تقویت اتحادها و مقابله با چالش‌های امنیتی فزاینده، به‌ویژه تهدیدهای ناشی از تحرکات نظامی ایران است. با این حال، نبود نام اسرائیل در برنامه سفر ترامپ قابل توجه است، به‌ویژه با توجه به اهمیت راهبردی آن در سیاست‌های آمریکا در منطقه. هنوز مشخص نیست که این موضوع نشانه تغییری تاکتیکی یا تلاشی برای کاهش تنش‌ها با جمهوری اسلامی ایران باشد.
مذاکرات هسته‌ای
همزمان با تحرکات نظامی، تلاش‌های دیپلماتیک ادامه دارند، اما بسیار شکننده هستند. دور چهارم مذاکرات هسته‌ای که پیش‌تر به تأخیر افتاده بود قرار است یکشنبه در عمان برگزار شود. با این حال، اختلافات اساسی همچنان پابرجاست: آمریکا خواستار توقف غنی‌سازی اورانیوم در ازای لغو تحریم‌هاست، در حالی که جمهوری اسلامی ایران بر حق خود برای توسعه صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای تأکید دارد و می‌گوید قصد ساخت سلاح هسته‌ای ندارد. با فرسایش اعتماد و پیشرفت اندک، پنجره دیپلماتیک در حال بسته شدن است و خطر لغزش تنش‌های منطقه‌ای به سمت درگیری آشکار افزایش یافته است.
با بالا گرفتن تنش‌های نظامی و تلاش ناکام دیپلماسی، آمریکا و جمهوری اسلامی ایران در لحظه‌ای حساس قرار گرفته‌اند. شکست مذاکرات هسته‌ای می‌تواند به اعمال تحریم‌های بیشتر یا اقدام نظامی از سوی واشنگتن منجر شود، در حالی که تهران احتمالاً به گسترش زرادخانه خود و گسترش برنامه منطقه‌ای خود برای فشار بر متحدان آمریکا ادامه خواهد داد. با سخت‌تر شدن مواضع دو طرف، خطر درگیری آشکار رو به افزایش است و هفته‌های پیش رو تعیین می‌کنند که آیا امکان کاهش تنش وجود دارد یا تقابل، اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.