مجاهد: شهید رئیسی با فسادستیزی سرمایه اجتماعی را احیا کرد

گروه سیاسی خبرگزاری تسنیم ـ پرونده ویژه «خادم جمهور»؛هادی دارابی: سال گذشته در عصرگاه چنین روزی(یکشنبه 30 اردیبهشت 1403) بالگرد حامل آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی هشتمین رئیس جمهوری اسلامی ایران هم‌زمان با شب میلاد امام رضا(ع) در سانحه‌ای سقوط کرد و رئیس‌جمهور به‌همراه آیت‌الله آل‌هاشم امام جمعه تبریز، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، مالک رحمتی استاندار رحمتی و دیگر سرنشینانِ پرواز اردیبهشت یعنی سردار سید مهدی موسوی فرمانده حفاظت ریاست جمهوری و اعضای کادر پروازی به شهادت رسیدند.

پیکر شهدا بعد از حدود 14 ساعت عملیات جست‌وجو، صبح روز دوشنبه 31 اردیبهشت 1403 در نزدیکی روستای اوزی در منطقه ورزقان آذربایجان شرقی یافته شد که همگی به شهادت رسیده بودند. آقای رئیسی در آن سفر، بعد از افتتاح سد قیز‌قلعه‌سی به‌اتفاق الهام علی‌اف رئیس جمهور آذربایجان در منطقه خداآفرین، در حال بازگشت به سمت پالایشگاه تبریز برای افتتاح دیگری بود که این حادثه برای وی رخ داد.

بعد از تأیید و اعلام شهادت ایشان در صبح روز 31 اردیبهشت 1403، عزای عمومی کشور و قلوب مردم را فرا گرفت و داغ از دست دادن رئیس‌جمهور بر دل ملت ایران نشست. همگان بعد از مواجهه با این شوک ناگهانی آماده شده بودند تا با ابدان مطهر شهدای خدمت و شهید رئیسی وداع کرده و او را بدرقه کنند؛ بر همین مبنا بود که تشییعی کم‌نظیر و تاریخی برای آیت‌الله رئیسی در کشور برگزار شد. طبق قانون اساسی می‌بایست حداثر تا مدت 50 روز انتخابات جدید برگزار و دولت جدید منتخب شود که همین امر نیز صورت گرفت. مردم ایران در این حادثه، برای دوم رئیس جمهورشان را در صحنه‌ی خدمت از دست دادند؛ شهید رجایی سال 1360 و شهید رئیسی سال 1403 دو رئیس دولت بودند که حین خدمت به مردم، با شهادت از دنیا رفتند.

خبرگزاری تسنیم به‌مناسبت فرارسیدن اولین سالگرد شهید رئیسی رئیس‌جمهور فقید، مصاحبه‌هایی را در قالب یک پرونده ویژه انجام داده است که در این ایام منتشر شد. (مصاحبات پیشین در این پرونده در زیر آمده است).

در این مصاحبه، میزبان مهدی مجاهد معاون پیگیری‌های ویژه دفتر رئیس‌جمهور شهید آیت‌الله رئیسی بودیم تا با وی که از نزدیکان شهید محسوب شده و سالیان مدید همراه او بوده، به مرور خاطراتی از سیره، سبک کاری، فسادستیزی، خستگی‌ناپذیری، کار شبانه‌روزی و اهمیت به دغدغه‌های مردم توسط رئیس‌جمهورِ فقید بپردازیم.

متن این گفت‌وگو به‌شرح زیر است:

تسنیم: لطفاً درباره سابقه‌ی آشنایی‌تان با شهید رئیسی توضیح بفرمایید.

مجاهد: من از اوایل دهه 1390 با ایشان از نزدیک آشنایی و همکاری در قوه قضاییه داشتم؛ همکاری مستمر ما نیز از دوران ریاست‌شان بر قوه قضاییه شروع شد و به‌عنوان معاون پیگیری‌های ویژه دفتر رئیس قوه قضاییه و بعد نیز با همین سمت در دولت در کنارشان بودم.

تسنیم: لطفاً درباره حیطه‌ی کاری توضیح بفرمایید. تعامل شما با شهید رئیسی چگونه بود؟ چه پیگیری‌های ویژه‌ای باید از جانب شما می‌پذیرفت؟

مجاهد: شهید رئیسی در دوره قوه قضاییه و دولت، ضمن اینکه امورات جاری و روزانه‌ی خود را دنبال و مدیریت می‌کرد؛ برخی موضوعات ویژه را هم پیگیر بود. این موضوعات، زنجیره‌ای از اقدامات را می‌طلبید که مورد پیگیری قرار بگیرد. مثلاً در دوران ریاست جمهوری‌شان، روز تنفیذ گفتند که ما تعدادی از مسائل کشور را به‌عنوان مسائل اولویت‌دار احصا کرده‌ایم و این‌ها را به‌طور ویژه در دستورکار قرار می‌دهم.

برخی کارها به‌صورت دبیرخانه‌ای و با روال جاری دنبال می‌شد ولی شهید رئیسی بعضی موارد را به ما ارجاع می‌دادند تا پیگیری ویژه شود؛ پیگیری فقط نامه‌نگاری نیست و بلکه از کنش رئیس‌جمهور تا تحقق نتیجه را در بر می‌گیرد.

مسئله کرونا، ناترازی‌های آب، برق و گاز از این قبیل مسائل است. احیای واحدهای تولیدی و کارخانه‌جات تعطیل که از زمان حضورشان در قوه قضاییه شروع شده بود نیز از این مسائل است. برخی کارها به‌صورت دبیرخانه‌ای و با روال جاری دنبال می‌شد ولی شهید رئیسی بعضی موارد را به ما ارجاع می‌دادند تا پیگیری ویژه شود؛ پیگیری فقط نامه‌نگاری نیست و بلکه از کنش رئیس‌جمهور تا تحقق نتیجه را در بر می‌گیرد. ما درباره یک موضوع مطالعه اولیه را انجام می‌دادیم و ایشان گزارش آن را می‌خواند و دستوری می‌داد و باید پیگیری می‌کردیم.

مثلاً موضوع آزادسازی سواحل توسط ایشان به ما ارجاع شد و بعد از انجام کارهای مقدماتی، در اولین سفر استانی به گیلان دستور عقب‌نشینی همه دستگاه‌ها تا حریم قانونی را صادر کردند. دستور ایشان نیز به دستور مکتوب تبدیل شد تا همه دستگاه‌ها آن را اجرا کرده و یک بازرس ویژه تعیین شد تا موضوع را تا اجرا در مدت معلوم و تعیین‌شده دنبال کند. البته در این مسیر، برخی موانع و یا عدم هماهنگی‌ها وجود داشت که ما وظیفه داشتیم آن را در جلسات مختلف بررسی و رفع کنیم تا کار به نتیجه برسد. همه‌ی این اقدامات ما به‌عنوان دفتر رئیس‌جمهور و زیرنظر شخص رئیس‌جمهور انجام می‌گرفت و شأن مستقلی وجود نداشت.

تسنیم: از جمله مواردی که رهبر معظم انقلاب بر آن نیز صحه گذاشته و در احکام مختلف مسئولیتی به آن اشاره داشتند، مبارزه با فساد توسط شهید رئیسی بود؛ از نظر شما، آقای رئیسی چه نگاهی به مسئله مبارزه با فساد داشت؟

مجاهد: آقای رئیسی در آستان قدس، قوه قضاییه و ریاست جمهوری وقتی کار را تحویل گرفت این نهادها دچار افول سرمایه اجتماعی شده و اعتماد مردم نسبت به رأس آن نهاد کاهش یافته بود و برخی از مقامات آن نهادها در افکار عمومی، خودشان در مظان اتهاماتی بودند.

بزرگ‌ترین کار آقای رئیسی این بود که در آستان قدس، قوه قضاییه و دولت سرمایه اجتماعی را احیا کرد؛ مهم‌ترین مولفه نیز در این زمینه، پاکدستی و روحیه مبارزه با فساد بود. مردم آقای رئیسی را به سلامت و پاکدستی می‌شناختند و به او اعتماد داشتند.

بزرگ‌ترین کار آقای رئیسی این بود که در این سه نهاد، سرمایه اجتماعی را احیا کرد؛ مهم‌ترین مولفه نیز در این زمینه، پاکدستی و روحیه مبارزه با فساد بود. مردم آقای رئیسی را به سلامت و پاکدستی می‌شناختند و به او اعتماد داشتند و این اعتماد به مرور افزایشی شد. در حکم مسئولیت آیت‌الله رئیسی برای ریاست قوه قضاییه رهبر معظم انقلاب فرمودند در کلیه فصول تحول روحیه انقلابی، ضدفساد و مردمی‌بودن را حفظ کنید. این‌جا باید بگوییم که اقدامات آقای رئیسی نیز عمل به این منویات بود. هم‌چنین در این حکم آمده بود که مبارزه با فساد از داخل قوه قضاییه آغاز شود و آقای رئیسی علیرغم موانع متعددی که وجود داشت این کار را آغاز کرد. یکی از پرونده‌های بزرگ آن، رسیدگی به پرونده آقای طبری بود.

رسیدگی به پرونده‌های قضاتی که مرتکب فساد شده بودند و تعداد آن‌ها کم‌تر از یک درصد جامعه قضایی کشور بود و و اطلاع‌رسانی آن به مردم نیز از سوابق عملکرد ایشان است که انتقاد برخی را هم در بر داشت ولی شهید رئیسی معتقد بود اگر به این مواردِ کم‌تر از یک درصد رسیدگی و اطلاع‌رسانی مناسبی کنیم، مردم فساد را به کل قوه قضاییه تعمیم نمی‌دهند و اتفاقاً اعتماد مردم افزایش می‌یابد.

مردم به آقای رئیسی به‌عنوان چهره ضدفساد دل بسته بودند و به همین علت برخی می‌گفتند که او از قوه قضاییه نرود. شهید رئیسی در آن دوران می‌گفت من در قوه قضاییه هستم و فساد در جای دیگری تولید می‌شود و پرونده‌ها به ما می‌رسد و باید در دولت جلوی آن را بگیریم. البته کار دولت فقط این نیست و در انتهای دولت دوازدهم زندگی مردم مختل شده بود و درآمدهای کشور به حداقل رسیده، فروش نفت کاهش و کرونا همه‌گیر شده بود و برخی اعضای دولت نیز می‌گفتند کشور در آستانه فروپاشی قرار گرفته است.

برای اولین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران، هر انتصابی که در سطح شخص رئیس‌جمهور و مقامت سیاسی کشور صورت می‌گرفت از وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات و حفاظت اطلاعات قوه قضاییه استعلام صورت گرفت.

آیت‌الله رئیسی اقدامات متعددی برای مبارزه با فساد داشتند؛ اولین‌کار این بود که روندهای تصمیم‌گیری شفاف‌سازی شده، امضاهای طلایی حذف و فرآیند صدور مجوزها تسهیل، اسامی بدهکاران بانکی و صورت‌های مالی شرکت‌های بزرگ دولتی منتشر شود. هم‌چنین تلاش شد مدیران پاک‌دست و ضدفساد باشند و برای اولین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران، هر انتصابی که در سطح شخص رئیس‌جمهور و مقامت سیاسی کشور صورت می‌گرفت از وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، سازمان بازرسی کل کشور، دیوان محاسبات و حفاظت اطلاعات قوه قضاییه استعلام صورت گرفت.

این مسئله در دولت‌های گذشته سابقه ندارد؛ در ادوار گذشته طبق قانون باید از وزارت اطلاعات استعلام گرفته می‌شد اما دولت‌ها معمولاً از همین یک استعلام هم فراری بودند. آقای رئیسی درباره سلامت و پاک‌دستی افراد گزارش مشروح دریافت می‌کرد. شاید این اقدامات امکان خطا را به صفر نرساند ولی به حداقل ممکن کاهش می‌دهد.

دولت شهید رئیسی بهشت دستگاه‌های نظارتی بود. در قریب به اتفاق جلسات تصمیم‌گیری دولت شهید رئیسی، نمایندگانی از دستگاه‌های نظارتی حضور داشتند.

مرحله‌ی دوم، حضور دستگاه‌های نظارتی در دولت بود که صورت گرفت؛ دولت شهید رئیسی بهشت دستگاه‌های نظارتی بود. در قریب به اتفاق جلسات تصمیم‌گیری دولت شهید رئیسی، نمایندگانی از دستگاه‌های نظارتی حضور داشتند.  طبیعی است در این دولتی که این‌قدر شیشه‌ای شده و در منظر دستگاه‌های نظارتی است، اگر هم فسادی رخ دهد، بلافاصله دیده می‌شود.

هم‌چنین در نهاد ریاست جمهوری بازوی نظارتی خود رئیس‌جمهور، دفتر بازرسی ویژه است؛ این بخش در دولت نهم و دهم از خود رئیس‌جمهور حکم می‌گرفت ولی بعد از آن به یک دفتر کوچک بازرسی ویژه تبدیل شده بود. آقای رئیسی جایگاه بازرسی ویژه را ارتقا داد و اختیارات اصل 127 قانون اساسی خود در نظارت و مبارزه با فساد را به بازرس ویژه خود سپرده و رئیس سازمان بازرسی کل کشور را برای این کار انتخاب کرد. اگر این دولت ادامه می‌داشت روندهای فسادزا به صفر نزدیک می‌شد.

نتیجه‌ی اقدامات شهید رئیسی در شفاف‌سازی روندها و تقویت نظارت‌ها بود که ماجرای فساد دبش که به‌صورت بسیار پیچیده و سازمان‌یافته در قالب ده‌ها شرکت با ذی‌نفع واحد از دولت قبل شروع شده بود در همان اوایل دولت، توسط خود دولت کشف شد؛ بر آن سرپوش گذاشته نشد و اتفاقاً وزارت اطلاعات به‌عنوان ضابط پرونده مأمور شد. سپس پرونده قضایی تشکیل شد.  خوب است این مسئله با سایر موارد مشابه خود مقایسه شود. به‌عنوان مثال، پرونده فساد مربوط به آقای مهدی هاشمی‌رفسنجانی در موضوع رشوه شرکت نروژی استات اویل مربوط به دولت آقای خاتمی در دهه 80 است که تقریبا 10 سال بعد رسیدگی شد.

دولت‌هایی هم بوده‌اند که فساد در همان دوران کشف شده بود، ولی رئیس‌جمهور خط قرمز می‌کشید و اجازه رسیدگی نمی‌داد و یا در پرونده‌ای مانند کرسنت که ارتکاب آن در دولت آقای خاتمی بوده است اما حتی امکان رسیدگی ویا اجرای احکام صادره توسط دادگاه در خصوص برخی از متهمان در دولت آقای روحانی هم فراهم نبود و در نتیجه این پرونده با گذشت حدود دو دهه هنوز تعیین تکلیف نهایی نشده است.

این‌ها در حالی است که شهید رئیسی خودش پیشتاز در شفاف‌سازی، نظارت‌پذیری، کشف فساد و برخورد با فساد بود!

آقای رئیسی قائل بر کار نمایشی نبود و می‌گفت ما باید بررسی و رسیدگی کنیم ولی اعلامِ بیش از حدِ رسیدگی به فساد، می‌تواند تزلزل مدیریتی در پی داشته باشد. ایشان در خصوص پرونده‌های فساد رسیدگی شده هم شخصاٌ اظهارنظری نمی‌کرد و بهره‌برداری سیاسی از این پرونده‌ها را حرام می‌دانست؛ چون می‌فرمود اگر کاری کردیم وظیفه‌مان بوده است. نکته‌ی دیگر اینکه می‌گفت من به‌عنوان رئیس قوه، قاضی‌القضات و مرجع رسیدگی به تظلم‌خواهی همان افرادی هستم که به‌عنوان مفسد محکوم شده‌اند و ممکن است رأی صادره خلاف شرع و قانون بوده و اگر من درباره این موضوع قضاوت کنم، تبدیل به یک‌طرف مجادله می‌شوم و صلاحیت خود را برای رسیدگی و اظهارنظر از دست می‌دهم.

تسنیم: ارتباط شهید رئیسی با مردم را چگونه می‌دیدید؟ حضرت آقا او را اهل مردم‌داری دانستند؛ از طرف دیگر، در جلسات با مسئولان چه برخوردی داشتند؟

مردم‌داری، دلسوزی و عطوفت با مردم در ذات آقای رئیسی بود؛ او خود را بدهکار مردم می‌دانست. شهید رئیسی بین مردم می‌رفت و خودش از نزدیک وضعیت مردم را مشاهده می‌کرد.

مجاهد: مردم‌داری، دلسوزی و عطوفت با مردم در ذات آقای رئیسی بود؛ او خود را بدهکار مردم می‌دانست. شهید رئیسی بین مردم می‌رفت و خودش از نزدیک وضعیت مردم را مشاهده می‌کرد. اینکه خود رئیس‌جمهور بین مردم برود و سینه به سینه حرف‌های آن‌ها را بشنود تأثر بیشتری پیدا می‌کند و همین میزان از تأثر را به مدیران زیرمجموعه خود منتقل می‌کند و همین موضوع بود که کار را برای مدیران شهید رئیسی سخت می‌کرد. در مواجهه با مدیران، دقیق و سخت‌گیر بود ولی احترام آنها را هم حفظ می‌کرد؛ ارتباط مدیران با ایشان نیز عاطفی بود.

در خارج از کشور هم، جلوه‌ی دیگری از شهید رئیسی را می‌دیدیم؛ ایشان در عین عقلانیت و منفعت‌خواهی، بسیار مقتدر بود. مثلاً در رعایت پروتکل‌های تشریفاتی و برخورد با سران کشورهای مختلف بسیار سختگیر بود. شهید رئیسی طراز مقامات جمهوری اسلامی ایران را بالا برده بود.

تسنیم: در طول دولت شهید رئیسی، طوفان‌الاقصی رخ داد و دولت سیزدهم نیز فعالیت زیادی در موضوع مظلومیت انجام دادند. نگاه‌شان به مطلومیت فلسطین چگونه بود؟

مجاهد: تعهد ایشان به آرمان قدس و حمایت از جبهه مقاومت در اولویت بود. بعد از طوفان‌الاقصی نیز اقدامات دولت اوج گرفت؛ شهید رئیسی بعد از طوفان‌الاقصی گفته بود که در همه سخنرانی‌ها، در این‌خصوص اشاراتی خواهم داشت و نباید از قلم بیفتد.

تسنیم: نقش شهید رئیسی در عملیات وعده صادق چه بود؟ بالاخره این تصمیم سخت اتخاذ شد که نیازمند هماهنگی‌های متعددی در سطوح مختلف است. آقای رئیسی در این عرصه چگونه مدیریت کرد؟

مجاهد: بعد از حملۀ رژیم صهیونیستی به کنسولگری ایران در دمشق در تاریخ 13 فروردین 1403، پس از تدبیر رهبر معظم انقلاب، شهید رئیسی شخصاً صحنه را مدیریت کرد و تأکید ویژه داشت که باید پاسخ قوی و بهنگام داده شود. شهید رئیسی فرمانده ارشد عملیات وعده صادق بود، سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه دراین‌باره می‌گوید؛ “اگر آقای رئیسی نبود، نهایتاً 20 درصد از این موفقیت‌هایی که به‌دست آوردیم، حاصل می‌شد”.

یک جنبه مهم عملیات وعده صادق یک، بُعد سیاسی و دیپلماتیکِ آن بود که ناظر به قبل و بعد عملیات است. جنبۀ ناظر به قبل از اقدام این است که باید برای کشورها احراز شود اقدام ما بر اساس حقوق بین‌الملل و مصداق دفاع مشروع و حق قانونی است، چنانچه قبل از انجام این عملیات، رژیم صهیونیستی و حامیانش از طریق کشورهای اروپایی و حتی برخی کشورهای منطقه پیام می‌دادند و تهدید می‌کردند؛ “اگر پاسخ دهید، واکنش محکمی خواهیم داشت.”، و به‌توهم خود قصد داشتند ما را بترسانند تا پاسخ ندهیم.

در جریان عملیات وعده صادق، شهیدان رئیسی و امیرعبداللهیان این ادراک را برای طرف مقابل ایجاد کردند که جمهوری اسلامی ایران پاسخ قاطعی به تعرض رژیم صهیونیستی خواهد داد و اگر آن‌ها واکنشی نشان دهند، مجدداً جوابی شدیدتر به آن‌ها داده خواهد شد.

شهیدان رئیسی و امیرعبداللهیان این ادراک را برای طرف مقابل ایجاد کردند که جمهوری اسلامی ایران پاسخ قاطعی به تعرض رژیم صهیونیستی خواهد داد و اگر آن‌ها واکنشی نشان دهند، مجدداً جوابی شدیدتر به آن‌ها داده خواهد شد و این‌گونه نظام محاسباتی دشمن با واقعیت میدانی حاکم در داخل کشور یعنی ارادۀ قطعی برای پاسخ به اقدام رژیم آشنا شد.

مدیریت صحنه سیاسی و دیپلماتیک این عملیات، کار بزرگ آقای رئیسی بود، بعد از آن نیز همگان شاهد واکنش ضعیف و قابل اغماض رژیم صهیونیستی به وعده صادق یک بودند که دلیل دیگری شد بر قوت مدیریت کلان این عملیات.

دومین مدیریت ویژۀ شهید رئیسی در وعده صادق یک، مدیریت اقتصاد و اداره امور داخلی کشور بود. همسر شهید رئیسی نقل می‌کند که یکی ـ دو شب قبل از عملیات وعده صادق، رئیس‌جمهور شهید با یکی از فرماندهان ارشد نیروهای مسلح که احترام ویژه‌ای هم برای او قائل بود، گفت‌وگوی تلفنی داشت؛ در اثنای صحبت، خطاب به فرمانده گفته بود؛ “مسئول نرخ ارز و سفره مردم من هستم؛ شما دستور صادرشده را انجام دهید و نگران این مسائل نباشید”.

آیت‌الله رئیسی قوت قلب فرماندهان نظامی بود، بخش سوم مدیریت ایشان مربوط به نیروهای مسلح است که در پشتیبانی و حمایت عملی، معنوی و روانی از آن‌ها تمام‌قامت در میدان بود که این مسئله به‌اذعان خود فرماندهان نیروهای مسلح است که عملیات با قاطعیت صورت گرفت.

شهید رئیسی بعد از انجام عملیات نیز برای برهم زدن فضای القایی دروغین دشمن در ایجاد سایه جنگ و فضای ترس از جامعه، با چند اقدام فضا را عادی کرد، به‌عنوان مثال بلافاصله بعد از عملیات، شورای‌عالی مسکن و جشن اهدای منازل مسکونی به مددجویان کمیته امداد و ستاد اقتصادی دولت را برگزار کرد.

هم‌چنین درباره مراسم رژه 29 فروردین روز ارتش که نظرات متفاوت بود و برخی می‌گفتند آن مراسم می‌تواند از اهداف رژیم برای شیطنت باشد و قائل بودند که ایشان در مراسم رژه حضور نیابند یا برخی دیگر می‌گفتند حضور کوتاهی داشته باشند و…؛ اما ایشان مقتدرانه در محل برگزاری مراسم حضور یافتند، بعد از آن نیز به سفر استانی سمنان رفتند و تغییری در برنامه‌شان اعمال نکردند؛ این چند نمونه از اقدامات‌شان برای بی‌اعتبار کردن سایه جنگ از سوی دشمن بود.

تسنیم: آخرین باری که ایشان را دیدید، چه زمانی بود؟ آیا در آن سفر حضور داشتید؟

مجاهد: بنده در سفر پایانی‌شان حضور داشتم و در بالگرد همراهان، به‌همراه آقای اسماعیلی رئیس‌دفترشان بودیم. آخرین باری که ایشان را دیدم، بعد از مراسم افتتاح بود و ایشان نماز جماعت را خواندند و در حضور تعدادی از اهالی، نماز خوانده شد و بعد از شنیدن مطالبات مردم، سوار بالگرد شدیم. حدود ساعت 13 بود که بالگرد پرواز کرد و حدود ساعت 13:40 بالگرد آقای رئیس‌جمهور از دو بالگرد دیگر جدا شده بود.

انتهای پیام/