اکوایران: طی هفته جاری، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی خواهد رفت، هرچند چالش‌های اصلی منطقه‌ای او به دو بازیگر دیگر مربوط می‌شود: اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران.
به گزارش اکوایران، طی هفته جاری، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی خواهد رفت، هرچند چالش‌های اصلی منطقه‌ای او به دو بازیگر دیگر مربوط می‌شود: اسرائیل و جمهوری اسلامی ایران.
پس از پایان آتش‌بس دو ماه پیش، اسرائیل جنگ در نوار غزه را تشدید کرده است؛ جایی که محاصره غذا، دارو و سایر اقلام حیاتی، بحران انسانی را وخیم‌تر کرده است. از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران، دشمن اسرائیل و رقیب عربستان، در آستانه گریز هسته‌ای قرار دارد.
سفر به جایی که حال ترامپ در آن خوب است
به گزارش اسوشیتدپرس، با این حال، ترامپ تمرکز خود را بر سه کشور ثروتمند از نظر انرژی گذاشته که میزبان پروژه‌های املاک با برند ترامپ هستند یا برای آن‌ها برنامه‌ریزی شده است، کشورهایی که او در آن‌ها قصد دارد منافع اقتصادی آمریکا را اهرم قرار دهد تا کاری را انجام دهد که شخصاً به آن علاقه‌مند است: بستن قراردادهای تجاری.
جان بی. آلترمن، معاون ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن، گفت: «این کشورها همان جایی است که او حالش در آن‌ها خوب است. میزبانان او سخاوتمند و مهمان‌نواز خواهند بود. مشتاق به معامله‌اند. از او تعریف خواهند کرد و انتقادی نخواهند کرد. با اعضای خانواده‌اش نیز مانند شرکای تجاری گذشته و آینده رفتار خواهند کرد.»
اما ترامپ نمی‌تواند کاملاً از دیپلماسی درباره غزه یا جمهوری اسلامی ایران اجتناب کند؛ کشورهای خلیج فارس که میزبان او هستند نیز به کاهش تنش‌های منطقه‌ای ناشی از این دو کشور علاقه‌مندند.
الیزابت دنت و سایمون هندرسون، تحلیلگران مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، روز جمعه نوشتند: «ترامپ به‌راحتی می‌تواند با اطمینان دادن به آن‌ها درباره تعهد راهبردی آمریکا به منطقه، ارائه پیام‌هایی هماهنگ و اصولی، و در کل، پرهیز از ورود به درگیری‌های حاشیه‌ای پیروزی سیاسی به دست آورد.»
غافلگیری در تل‌آویو
این‌که ترامپ در اولین سفر دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش به منطقه، برنامه‌ای برای سفر به اسرائیل نگذاشته، این احساس را در اسرائیل تقویت کرده که منافع این بازیگر در اولویت ذهنی او نیست.
این احساس هفته گذشته زمانی تشدید شد که ترامپ اعلام کرد ایالات متحده حملات خود به حوثی‌ها را متوقف خواهد کرد، گروهی که توافق کرده بود حملات خود به کشتی‌های آمریکایی در دریای سرخ را متوقف کند.
به گفته یک مقام اسرائیلی که به شرط ناشناس ماندن درباره موضوعی حساس صحبت کرده، حملات حوثی‌ها به اسرائیل ظاهراً شامل این توافق نمی‌شود و این موضوع اسرائیل را غافلگیر کرده است. چند روز پس از توافق آمریکا و حوثی‌ها، و علی‌رغم حمله دو روزه اسرائیل به مواضع حوثی‌ها، یک موشک از یمن دوباره آژیرهای هشدار حمله هوایی را در اسرائیل به صدا درآورد. سپس ارتش اسرائیل روز یکشنبه هشدار داد که ممکن است دوباره بنادر تحت کنترل حوثی‌ها در یمن را هدف قرار دهد.
آغاز مذاکرات ترامپ با جمهوری اسلامی ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور نیز برای اسرائیل نگران‌کننده بوده است؛ چراکه آن‌ها بیم دارند توافقی حاصل شود که از نظر تل‌آویو به‌اندازه کافی سخت‌گیرانه نباشد و نتواند جلوی برنامه هسته‌ای ایران را بگیرد یا حمایت از گروه‌های مقاومت منطقه را مهار کند.
اسرائیل امیدوار بود ترامپ در صورت حمله احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران، کمک نظامی ارائه دهد اما چنین اقدامی تا زمانی که مذاکرات ادامه دارد یا اگر توافقی حاصل شود، واقع‌بینانه نیست.
این وضعیت باعث شده در اسرائیل درباره میزان اعتماد به ترامپ در سایر مسائل کلیدی نیز تردیدهایی شکل بگیرد، از جمله درباره توافق دیرینه‌ای برای عادی‌سازی روابط با عربستان، که احتمال دارد بخشی از یک پیمان دفاعی میان آمریکا و این پادشاهی باشد. عربستان گفته تنها در صورتی روابط خود را با اسرائیل عادی خواهد کرد که امتیازات مهمی به فلسطینی‌ها برای تشکیل کشور داده شود، چیزی که به نظر نمی‌رسد دولت فعلی اسرائیل با آن موافقت کند.
اسرائیل اعلام کرده که گسترش جنگ در غزه را تا پس از سفر ترامپ به تعویق خواهد انداخت، و این یعنی هنوز احتمال رسیدن به یک توافق جدید برای آتش‌بس وجود دارد. در حالی که حماس و ترامپ اعلام کرده‌اند که آخرین گروگان زنده آمریکایی در غزه، ادن الکساندر، در چارچوب تلاش‌ها برای برقراری آتش‌بس آزاد خواهد شد، هنوز مشخص نیست نقش اسرائیل در این توافق چه بوده است.
با این حال، ترامپ در غزه دست اسرائیل را کاملاً باز گذاشته و مانند اسرائیل، مسئولیت تلفات غیرنظامیان را متوجه حماس می‌داند.
مایک هاکبی، سفیر آمریکا در اسرائیل، اهمیت تصمیم ترامپ برای عدم سفر به اسرائیل را کم‌اهمیت جلوه داده و در مصاحبه با رسانه‌های اسرائیلی گفته تمرکز این سفر بر مسائل اقتصادی است.
هیچ دستاورد بزرگی در مذاکرات هسته‌ای ایران
در مورد جمهوری اسلامی ایران، بسیاری از تحولات به مذاکرات با آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای بستگی دارد. مهلت اعلام‌نشده‌ای که گفته می‌شد دو ماهه بوده برای دستیابی به توافق، ظاهراً گذشته است، در حالی که مقامات آمریکایی اشاره کرده‌اند ممکن است ایالات متحده خواهان توقف کامل غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران شود، چیزی که تهران آن را یک «خط قرمز» اعلام کرده است.
هرچند چهار دور مذاکره با میانجی‌گری عمان به دستاورد بزرگی نینجامیده، اما وارد مرحله موسوم به «سطح کارشناسی» شده‌اند، به این معنا که احتمالاً جزئیات یک توافق بالقوه مورد بحث قرار گرفته است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در آخر هفته پیش از سفر ترامپ، به عربستان سعودی و قطر سفر کرده است. ایران احتمالاً در تلاش است پیام‌هایی به آمریکا منتقل کند و هم‌زمان نشان دهد که به ادامه مذاکرات علاقه‌مند است. در عین حال، مقامات ایرانی به‌طور فزاینده‌ای تهدید به پیگیری تغییر دکترین هسته‌ای می‌کنند، در حالی که ترامپ و اسرائیل هر دو تهدید کرده‌اند که در صورت عدم دستیابی به توافق، تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار خواهند داد.
جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر در وضعیت دشواری قرار دارد. اقتصاد از سال ۲۰۱۸ و خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق اولیه هسته‌ای با قدرت‌های جهانی، به‌شدت آسیب دیده است. و محور مقاومت به شدت تضعیف شده‌اند. دولت همچنین با فشارهای داخلی نیز روبه‌روست، از جمله از سوی زنانی که به‌طور فزاینده‌ای از پوشیدن حجاب اجباری خودداری می‌کنند.
با این حال، یک چیز هست که اکثر ایرانیان را متحد می‌کند، غرور ملی نسبت به خلیج فارس. در نظر گرفتن نام «خلیج عربی» از سوی ترامپ برای اشاره به این پهنه آبی، با واکنش شدید در سراسر ایران روبه‌رو شد.
سفر ۲۰۱۷ ترامپ هنوز بر خلیج فارس سایه انداخته
پس از آغاز سفر خود در عربستان سعودی، ترامپ به قطر خواهد رفت؛ کشوری که اخیراً از پروژه‌ای با برند ترامپ در آن‌جا خبر داده است.
این استقبال گرم از ترامپ در حالی است که نخستین سفر او به خاورمیانه در سال ۲۰۱۷، به‌ظاهر موجب آغاز بحرانی شد که به «بحران قطر» معروف شد. بحرین، مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی روابط خود را با قطر به دلیل حمایت این کشور از اسلام‌گرایان و روابطش با جمهوری اسلامی ایران، قطع کردند. کشوری که با آن یک میدان عظیم گاز طبیعی فراساحلی مشترک دارد.
این تنش آن‌قدر جدی شد که امیر وقت کویت، شیخ صباح الاحمد الصباح، در سفرش به کاخ سفید هشدار داد که ممکن است «اقدام نظامی» در پیش باشد.
ترامپ در آغاز تحریم قطر، این کشور را «تأمین‌کننده تاریخی تروریسم در سطحی بسیار بالا» خواند، اما کمتر از یک سال بعد، از قطر تمجید کرد و موضع خود را پس گرفت. چهار کشور یادشده در آستانه آغاز ریاست‌جمهوری بایدن، تحریم خود را پایان دادند.
سپس در روز یکشنبه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، اعلام کرد که آماده است یک جت لوکس بوئینگ ۸-۷۴۷ جامبو را از خانواده حاکم قطر به‌عنوان هدیه‌ای در جریان سفرش به خاورمیانه بپذیرد. مقامات آمریکایی می‌گویند این هواپیما ممکن است به یک هواپیمای ریاست‌جمهوری احتمالی تبدیل شود که در این صورت، به‌معنای پذیرفتن هدیه‌ای فوق‌العاده ارزشمند از سوی یک دولت خارجی توسط رئیس‌جمهور ایالات متحده خواهد بود.
با توجه به این‌که قیمت نفت خام اکنون اندکی بالاتر از ۶۰ دلار در هر بشکه معامله می‌شود، سطحی که از سال ۲۰۲۱ دیده نشده بود، یکی از انتقادات اصلی ترامپ به کشورهای خلیج فارس دیگر مطرح نیست. اکنون پرسش این است که ترامپ چگونه با انبوه بحران‌های منطقه و زخم‌های هنوز تازه برخورد خواهد کرد.
برای جلوگیری از تکرار بحران دیپلماتیک سال ۲۰۱۷، دنت و هندرسون از مؤسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک می‌گویند ترامپ «باید بار دیگر بر تلاش برای اتحاد میان کشورهای خلیج فارس تأکید کند.»
