روایت انجمن علمی روانپزشکان از تبعات اعدام در ملأ عام

به گزارش اکوایران، اواخر مرداد ماه بود که متهم ردیف اول پرونده قتل خانواده بیرمی در ملا عام به دار مجازات آویخته شد. پیش از آن هم قاتل الهه حسین نژاد به اعدام در میدان قائم اسلامشهر محکوم شده بود. توالی این پرونده‌ها انجمن علمی روانپزشکان را بر آن داشت تا نامه‌ای خطاب به غلامحسین محسنی اژه‌ای بنویسند و در آن خواستار لغو مجازات اعدام در ملاعام شوند.

نویسندگان این نامه تاکید کردند: «براساس شواهد علمی معتبر، اجرای مجازات مرگ در ملاعام نه تنها تأثیر پایدار و اثبات شده‌ای بر کاهش جرم ندارد، بلکه باعث پیامدهای منفی روانی و اجتماعی بر جامعه و شهروندان می‌شود که افزایش بالقوه خشونت از آن جمله است. طبق برخی پژوهش‌ها پس از اجرای اعدام، میزان ارتکاب قتل در جوامع مورد بررسی به طور موقت افزایش یافته است. از سویی این شیوه، تأثیر منفی بر تماشاگران به ویژه کودکان دارد. مشاهده مستقیم چنین صحنه‌هایی می‌تواند منجر به آسیب های روانی جدی از جمله اختلال استرس پس از سانحه با بروز رفتارهای اقلیدی ناخواسته شود.»

در بخش دیگر این نامه تاکید شده که این اقدامات می‌تواند آسیب‌های جدی به همبستگی وارد کند: «نمایش خشونت در فضای عمومی می‌تواند اعتماد شهروندان به نهادهای حاکمیتی را کاهش داده و احساس تحقیر جمعی ایجاد کنند.»

چرا روانپزشکان درباره اعدام نامه نوشتند؟

اما چرا این نامه اکنون و در چنین زمانی نگارش شد؟ وحید شریعت، رییس انجمن علمی روان پزشکان ایران، به اکوایران می‌گوید: «ما تصور می‌کردیم باتوجه به صحبت‌های قبلی، به نوعی این نتیجه گرفته شده بود که این اتفاث نباید در ملاعام انجام شود و باید به شکل معمول خودش مثلا در زندان باشد. اما تکرار این اتفاق نگران کننده بود.»

چرا مردم اعدام در ملا عام را تماشا می‌کنند؟

این روانپزشک در پاسخ به اینکه چرا افراد اساسا به تماشای اعدام در ملاعام علاقه‌مند هستند، نیز دلایل متفاوتی عنوان می‌کند: «دلایل آن از نظر جامعه‌شناختی متفاوت است و شاید نیاز به پژوهشی داشته باشد تا بفهمیم که چه می‌شود که برخی این میزان استرس را برای خودشان می‌خرند، از طرف دیگر این اتفاق نادر است و جنبه خبری دارد و کنجکاوی افراد را بر می‌انگیزد و می‌تواند برای افرادی که دوست دارند، تجربه‌های جدید کسب کنند، جذابیت داشته باشد.»

حسن موسوی چلک، رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم در گفت‌وگو با اکوایران، دلایل تماشای اعدام را متعدد می‌داند. یکی از علت‌ها به گفته او هیجان ناشی از تماشای صحنه اعدام است. دلیل دیگر از نگاه او به نوع جرمی که فرد مرتکب شده بستگی دارد: «بستگی به نوع و شدت جرم دارد، نوع واکنش افراد در این زمینه متفاوت است.» چلک هم معتقد است که اعدام در ملاعام آنچنان که باید بازدارندگی ندارد. او با اشاره به تجربیات گذشته تاکید دارد که اعدام در ملاعام نتوانست از میزان جرایم بکاهد.