تغییر دهک‌بندی یارانه در سال ۱۴۰۴ / یارانه شهریور کدام خانوار قطع می‌شود؟

اکوایران: قطع یارانه نقدی برخی از دهک‌ها در مردادماه آغاز شده و به نظر می‌رسد شهریور ۱۴۰۴ نقطه عطف اجرای گسترده‌تر آن باشد.

به گزارش اکوایران،  یارانه نقدی  که هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود، در سال ۱۴۰۴ با تغییرات جدی همراه شده است. دولت و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ابتدای سال چندین بار بر لزوم حذف خانوارهای پردرآمد تأکید کردند. حالا با اجرای مصوبه مجلس در تبصره (۱۳) قانون بودجه، این سیاست در مردادماه آغاز شده و به نظر می‌رسد شهریور ۱۴۰۴ نقطه عطف اجرای گسترده‌تر آن باشد.

حذف دهک‌های پردرآمد؛ از هشتم تا دهم

احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اخیراً اعلام کرده است که پایگاه رفاه ایرانیان بررسی و سنجش درآمد خانوارها را انجام داده و در صورت موافقت دولت، حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی (دهک‌های هشتم، نهم و دهم) اجرایی می‌شود.

این موضوع به‌نوعی در مردادماه کلید خورد؛ چرا که آمارها نشان می‌دهد تعداد یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم حدود ۳ میلیون نفر کاهش یافته است.

در پیام سامانه حمایت به خانوارهای حذف‌شده آمده است: «بر اساس مصوبه مجلس و بررسی شاخص‌های بانکی، درآمدی و دارایی شما، سرانه درآمد ماهانه خانوار بیش از ۱۰ میلیون تومان برآورد شده است؛ بنابراین واجد شرایط دریافت یارانه نیستید.»

اظهارات رسمی درباره قطع یارانه خانوارهای پردرآمد 

احد رستمی، رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان، نیز با تأکید بر اجرای بند (پ) تبصره (۱۳) قانون بودجه گفت:

• وزارت تعاون مکلف است از مرداد ۱۴۰۴ حذف یارانه حدود یک میلیون خانوار پردرآمد را آغاز کند.
• شاخص انتخاب این خانوارها، سرانه درآمد بیش از ۱۰ میلیون تومان پس از کسر هزینه مسکن بوده است.
• این رقم بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران از بودجه خانوار در پایان سال ۱۴۰۳ محاسبه شده است.

او اضافه کرد: از ابتدای شهریورماه ۱۴۰۴، سرپرستان خانوار ۲۰ روز فرصت دارند به سامانه hemayat.sfara.ir مراجعه کرده و اعتراض یا درخواست بازنگری ثبت کنند. اطلاعات اظهاری آنها در حوزه درآمد، تراکنش بانکی و محل سکونت مجدداً صحت‌سنجی خواهد شد.

ابهامات و نقدهای کارشناسی حذف یارانه

هرچند دولت حذف یارانه را به منظور حمایت بیشتر از دهک‌های پایین و تخصیص منابع به محرومان توجیه می‌کند، اما کارشناسان به چند نکته انتقادی اشاره دارند:

• استاندارد جهانی سنجش فقر و رفاه در این مدل شفاف نیست و نیاز به بررسی علمی بیشتری دارد.
• در شرایطی که بیش از ۵۰ درصد درآمد کارگران صرف اجاره مسکن می‌شود، حذف برخی خانوارهای کارگری از فهرست یارانه‌بگیران با ابهام جدی روبه‌روست.
• حق مسکن کارگران بیش از سه سال است که در رقم ۹۰۰ هزار تومان ثابت مانده و در تعیین حداقل دستمزد ۱۴۰۴ هم تغییری نداشته است؛ در حالی‌که همین شاخص می‌تواند در دهک‌بندی مؤثر باشد.

منابع آزادشده صرف چه می‌شود؟

به گفته رستمی، دولت موظف است منابع حاصل از حذف یارانه سه دهک بالا را به حمایت از اقشار محروم اختصاص دهد.

طبق قانون باید حداقل ۴۰۰ هزار میلیارد ریال باید به عنوان بسته حمایت معیشتی برای محرومان صرف شود. این منابع برای خانوارهای فقیرِ فاقد پوشش حمایتی، افزایش اعتبار کالابرگ دهک‌های پایین و حمایت ویژه از اقشار نیازمند هزینه خواهد شد.

در اولین مرحله، حدود ۲۵ همت کالابرگ به خانوارهای دهک اول تا هفتم اختصاص یافته است.

حذف یارانه شهریور ۱۴۰۴ 

به این ترتیب، یارانه شهریور ۱۴۰۴ با تغییرات مهمی همراه خواهد بود:

• خانوارهایی با سرانه درآمد ماهانه بیش از ۱۰ میلیون تومان (بعد از کسر اجاره مسکن) از لیست یارانه‌بگیران حذف می‌شوند.
• سرپرستان خانوار حذف‌شده امکان ثبت اعتراض در سامانه حمایت را دارند.
• منابع حاصل از این حذف، طبق قانون باید صرف تقویت معیشت اقشار محروم و گسترش کالابرگ شود.

با وجود این، ابهام در شاخص‌های دهک‌بندی و فشار هزینه‌های مسکن بر خانوارهای کارگری، اجرای این طرح را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.