در ابتدای این نشست صمد حسنزاده، رئیس اتاق ایران به فلسفه وجودی مناطق آزاد که برای توسعه و تشویق سرمایهگذاری و صادرات ایجاد شدند، اشاره و تصریح کرد: چندین سال است محدودیتهای ناشی از تحریم روی میزان سرمایهگذاریها اثر منفی داشته است؛ اما با وجود این اقدامات خوبی در مناطق آزاد انجام شده هرچند ظرفیتها بیش از این است و باید از آنها به نفع اقتصاد کشور استفاده کنیم. او برای همکاری بین مناطق آزاد و اتاق ایران با تمام ارکان و ظرفیتهایی که در اختیار دارد اعلام آمادگی کرد و پیشنهاد داد: کارگروه مشترک ملی و منطقهای را در دستورکار قرار دهیم و همچنین مشخصات طرحهای پیشران پیشنهادی را از مناطق آزاد دریافت و در مرکز پژوهشهای اتاق ایران مورد بررسی قرار دهیم. این طرحها میتواند در حوزههای مختلف باشد و زمینه توسعه سرمایهگذاری را تسهیل کند. رضا مسرور، دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با بیان این مطلب که کاهش سطح روابط منجر به افزایش ابهامات میشود از ضرورت تقویت سطح ارتباطات به صورت سیستمی و برگزاری جلسات در مناطق آزاد مختلف صحبت کرد و گفت: اگر این نشستها به صورت دورهای در مناطق آزاد مختلف برگزار شود، امکان آشنایی با ظرفیتهای این مناطق مهیا میشود.
او نگاهی به تغییرات در دنیا و رویکرد کشورها برای رشد اقتصادی داشت و گفت: تغییر در تعرفهها حساب شده و با فکر انجام میشود. توجه به صنعت جزو پارادایم امروز است و کشورها برای کاهش تراز تجاری خود برنامه دارند. اتاق ایران باید به عنوان اتاق فکر عمل کرده و موضوعات اقتصادی و رویکردهای جهانی را تحلیل کند.
مسرور در ادامه به مناطق آزاد و ظرفیتهایی که در این حوزه نهفته است اشاره و تصریح کرد: دولت چهاردهم سعی کرده سطح دخالتها را در مناطق آزاد کاهش دهد و برای این موضوع سازوکاری تعریف کرده است. از طرفی به دنبال آن هستیم که در ارتباط با مجلس، روند قانونگذاری برای مناطق آزاد را اصلاح کرده و بازنگری کنیم، چراکه مقرراتی وجود دارد که با قانون مناطق آزاد در تضاد هستند. در بخش بعدی این نشست، گزارشی که به همت معاونت کمیسیونها، مجامع و شوراها تهیه شده بود، توسط علی چاغروند معاون کمیسیونهای اتاق ایران ارائه شد.
این گزارش با نگاهی به فلسفه وجودی مناطق آزاد، تجربیات و رویکردهایی که در کشورهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است، تهیه شده و سعی کرده روند تکامل این مناطق و آنچه در اهداف مناطق آزاد تعریف میشود را بررسی کند. بیان چالشها و نارساییهای ساختاری مناطق آزاد از جمله انحراف از اهداف اصلی، فقدان چشمانداز ملی و سیاستگذاریهای نادرست، نارساییهای مالی و مشوقها و موانع زیرساختی در این گزارش مورد تاکید قرار گرفت و در نهایت بازنگری در قوانین اداره مناطق آزاد، قانون مالیاتهای مستقیم، قانون مناطق ویژه و قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز به عنوان پیشنهاد مطرح شد.
انتظارات و انتقادات بخش خصوصی چه بود؟
سادینا آبایی، رئیس کمیسیون فاوای اتاق ایران از بازتعریف ماموریتهای مناطق آزاد و اجرای پایلوت یک طرح در حوزه فناوریهای نو در یکی از مناطق آزاد دارای ظرفیت، صحبت کرد و گفت: تحول دیجیتال باید از مناطق آزاد شروع شود تا از چرخه اقتصاد جهانی خارج نشویم. درعین حال باید از مناطق آزاد بر اساس ظرفیتهایی که دارند برای صادرات فناوریهای نو بهره ببریم، هوشمندسازی مناطق آزاد برای چرخش آزاد اطلاعات را کلید بزنیم و تصمیمات بهتری برای حکمرانی بهتر اتخاذ کنیم.او همچنین تاکید کرد: کارگروه مشترکی را برای اجرای اهداف تعریفشده بین اتاق ایران و مناطق آزاد ایجاد کنیم. سیدمصطفی موسوی، رئیس اتاق خرمشهر نیز به سالهایی که مناطق آزاد شکل گرفتند اشاره کرد و رقابت آسیبزایی را که بین مناطق آزد و برخی نهادهای تصمیمساز بهوجود آمده است، مورد انتقاد قرار داد.
او سازگاری بین مناطق آزاد و اتاقهای استانی را در صدور کارت بازرگانی ضروری دانست و در عین حال گفت: گسترش بازرگانی خارجی از اهداف اتاقها و مناطق آزاد است و باید در کنار هم تحقق این هدف را ممکن کنیم.
این فعال اقتصادی دوری از موازیکاری در روند آموزش امور بازرگانی را خواستار شد و عضویت نمایندگان اتاقها در هیاتمدیره مناطق آزاد به عنوان عضو غیرموظف را پیشنهاد داد. موسوی دو حاکمیتی بر گمرک را نیز بهعنوان یک چالش مطرح و درخواست کرد: سامانههای این مناطق باید ساماندهی شوند و مکرر قطع نشوند. همچنین ضرورت دارد وضعیت خودروهای وارداتی را در مناطق آزاد ساماندهی کنیم.
احد عظیمزاده، رئیس کمیسیون گردشگری اتاق ایران از برخوردهای نامناسب با گردشگران انتقاد کرد و گفت: باید در این حوزه پروتکل مشخصی تنظیم کنیم تا گردشگران با خاطرات خوش، کشور را ترک کنند.
عضو هیات نمایندگان اتاق ایران بر لزوم افزایش درآمدهای ارزی کشور از حوزه گردشگری سخن گفت و افزود: زیرساختهای گردشگری باید تهیه شوند. فرودگاه، هتل، سیستم حملونقل و … آماده نیست تا بتوانیم در صورت توافق نیاز گردشگران را پاسخ دهیم.
خورشید گزدرازی، رئیس اتاق بوشهر نیز از قدمت و سابقه دیرینه این استان در حوزه تجارت با کشورهای مختلف صحبت کرد و گفت: حدود ۴ سال از معرفی منطقه آزاد بوشهر میگذرد و هنوز زیرساخت مناسب برای جذب سرمایهگذار دیده نشده است. این مورد باید در دستورکار قرار گیرد و بلاتکلیفی از بین برود تا از ظرفیت منطقه آزاد بهره ببریم.او نیز پیشنهاد داد تا از اعضای اتاقها در هیاتمدیره مناطق آزاد استفاده شود.
این فعال اقتصادی همچنین ثبات قوانین در مناطق آزاد را ضروری دانست تا بر اساس آن سرمایهگذاران تشویق به حضور در این مناطق شوند. گزدرازی درخواست کرد: لایروبی بندر بوشهر در دستورکار قرار بگیرد.