بورس در حالی پا به شهریور ماه گذاشته است که شاخص کل در مرداد با کاهش ۱۳درصدی مواجه شد و در واپسین روزهای ماه قبل مرز حساس ۲.۵میلیونی را هم از دست داد. با توجه به اینکه بازدهی منفی نماگر اصلی در مقیاس ماهانه، بیشترین کاهش ارتفاع را از دی‌ماه ۹۹ نمایش می‌دهد می‌توان سیگنال رکود را از این بازار دریافت کرد. این در حالی است که از سویی برخی از سنجه‌های آماری حکایت از ارزندگی هرچه بیشتر شرکت‌های فعال در بازار سرمایه دارد.
هرچند مجموعه‌ای از عوامل، نویددهنده ارزندگی قیمت‌ها در تالار شیشهای است و معامله‌گران بازار می‌توانند با تحلیل و به دور از هیجان به دادوستد سهام بپردازند، اما چشم‌انداز مبهم متغیرهای اثرگذار، امید به رشد بورس در کوتاه‌مدت را در میان فعالان تالار شیشهای کاهش داده است. جایی که همچنان سیگنال جدیدی از توافق هسته‌ای به طور جدی مخابره نمی‌شود و بورس‌بازان انتظار دارند با مشخص شدن وضعیت این ریسک شاهد تسهیل فروش و صادرات شرکت‌های صادرات‌محور بورس تهران و افزایش سودآوری این شرکت‌ها باشند. وضعیتی که در خروج سرمایه‌های سرگردان از گردونه معاملات سهام بی‌تاثیر نبوده است.
استارت متفاوت شاخص‌ها در شهریور
در جریان معاملات روز شنبه بورس تهران، پرونده شاخص کل با کاهش ۰.۱۷ درصدی بسته شد و نماگر مذکور در سطح ۲میلیون و ۴۷۰ هزار واحدی کار خود را تمام کرد. اما در روز شنبه شاهد واگرایی شاخص‌های سهامی بودیم و تغییراتی را در استراتژی معامله‌گران مشاهده کردیم. به این ترتیب شاخص هموزن با رشد ۰.۰۷ درصدی همراه شد و به سطح ۷۶۸ هزار واحدی رسید. اما در فرابورس هم شاخص کل این بازار عقب‌نشینی کرد و کاهش ۰.۰۱ درصدی را ثبت کرد. تالار سهام در روز شنبه کم تحرک ظاهر شد و ارزش معاملات خرد بازار در سطح ۳ هزار و ۹میلیارد تومان باقی ماند. درحالی‌که در روز شنبه بازارهای ارز و طلا نیز عقب‌نشینی کردند بازار سهام نیز مجددا با خروج پول مواجه شد و مبلغی به میزان ۳۲۸میلیارد تومان پول حقیقی از گردونه معاملات سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی خارج شد.
بازار سهام پس از آتش‌‌بس هنوز نتوانسته احیا شود و طی این مدت با کانال‌هایی که از دست داده عملکردی منفی و متزلزل را به نمایش گذاشته است. بازدهی منفی ۱۳ درصدی شاخص کل تنها در یک ماه(مرداد) به روشنی بر این امر تاکید می‌کند. از ابتدای سال نیز دماسنج اصلی بورس ۹ درصد از ارتفاع خود را از دست داده است. اما از سویی شاخص هموزن کاهش ۳.۵ درصدی را به ثبت رسانده است. این موضوع بیانگر آن است که ریسک‌های سیاسی و اقتصادی بیشتر از آنکه سهام کوچک را هدف قرار دهند، سهام بزرگ و شاخص ساز را به دردسر انداخته‌اند. از این‌رو سهام بزرگ‌تر در رویارویی با ریسک‌های گوناگون بیشتر از نمادهای دیگر در معرض فشار فروش قرار می‌گیرند. با پیشروی ریسک‌های اثرگذار بر روند بازار سهام، نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز به سرعت در مسیر نزولی حرکت کرده و سهامداران حقیقی خود را از دست می‌دهند.
بررسی نوسانات شاخص‌های سهامی نشان می‌دهد در کلیت بازار معامله‌گران علاقه بیشتری نسبت به خرید سهام بزرگ و شاخص‌ساز بازار داشته‌اند. البته به نظر می‌رسد بازارساز با دستکاری و معامله در صنایع بزرگ تمایل داشته تا جهت شاخص اصلی بازار سهام را به همان سویی هدایت کند که هدف نهایی آن بوده است. این درحالی است که به دلیل افزایش ریسک‌ها، تمایل به خرید سهام در یک سال اخیر در پایین‌ترین میزان خود قرار داشته است.
نمادهای کوچک بازار ریزش قیمتی بیشتری را متحمل شدند و به طور کلی ارزندگی بالاتری دارند. اما بازار حتی رغبتی برای خرید همین سهام ارزنده‌تر هم از خود نشان نداده است. حتی زمانی هم که تقاضای اندکی به سمت خرید سهام بوده، سهامداران ترجیح داده‌اند از خرید سهام کوچک دوری کنند تا در صورت وقوع ریسک‌های احتمالی، در دام صفوف فروش نمادهای کوچک نیفتند. این استراتژی به نوبه خود باعث شده تا سهام کوچک نسبت به سهام بزرگ دچار جاماندگی قیمتی شود. به همین دلیل، هر از گاهی میل خرید به سمت نمادهای کوچک روانه می‌شود. اما با توجه به ابهامات موجود در وضعیت متغیرهای اثرگذار بر روند بازار سهام این تقاضا موقت محسوب می‌شود.
شرط بازگشت رونق
اما بازگشت رونق به تالار شیشهای در گرو چه عواملی است؟ «دنیای اقتصاد» این ابهام را از کارشناسان بازار سرمایه جویا شده است. این روزها سایه رکود بر بورس تهران سنگینی می‌کند و فعالان تالار شیشهای در انتظار تعیین تکلیف ابهامات اثرگذار هستند کارشناسان بازار سرمایه مهم‌ترین عامل شرایط کنونی را اقبال ناچیز سهامداران به سرمایه‌گذاری در بورس متاثر از فضای انتظاری شکل‌گرفته در خصوص پرونده هسته‌ای کشور، شفاف‌نبودن سیاست‌‌‌های اقتصادی و اثرات آن بر عملکرد بورس مطرح می‌کنند.
در همین رابطه هاتف شاملو، کارشناس بازار سرمایه با بررسی وضعیت معاملات بورس تهران در نخستین روز شهریورماه می‌گوید: ارزش و حجم معاملات در روز شنبه به‌خوبی نشان داد که با بازاری نیمه‌تعطیل مواجه هستیم. پول چندانی در جریان معاملات رد و بدل نشد و حضور معامله‌گران فعال نیز محدود بود؛ اتفاقی که در هفته‌های اخیر به کرات دیده شده است. این کمبود نقدینگی که همچون خون در رگ‌های بازار عمل می‌کند، مانع از شکل‌گیری معاملات جذاب شده است.
در نخستین روز شهریور نیز صنایعی مانند سیمان که در شمار صنایع موفق قرار داشتند، همچنین صنایع غذایی، زراعت و دیگر صنایع کوچک که از نمادهای پرشمار تشکیل شده‌اند، وضعیتی نسبتا مثبت داشتند و همین امر تاثیر کمرنگی بر شاخص هموزن گذاشت. از سوی دیگر، خبرهای منتشرشده در روزهای پنج‌شنبه و جمعه، مجموعه‌ای از سیگنال‌های مثبت و منفی بود که برآیند آن در تعادل محدود بازار روز شنبه نمایان شد. رشد دلار، طلا و سایر بازارهای موازی در روز پنج‌شنبه و جمعه نشان داد که ریسک‌های سیاسی و اقتصادی در حال افزایش است. بنابراین در چنین شرایطی بازگشت رونق به معاملات سهامی دست کم در کوتاه‌مدت دور از انتظار است. کمتر از ۸ روز تا عملی شدن تهدید اروپایی‌ها برای فعال کردن مکانیسم ماشه مانده است؛ نزدیکی به اتفاق مذکور بر نگرانی‌ها افزوده و بازارهای رقیب بورس را تحریک کرده است. با این حال، دلار آزاد که تا محدوده ۹۵ هزار و ۴۰۰ تومان بالا رفته بود، در روز شنبه معاملات این بازار در سطح ۹۳ هزار و ۵۰۰ تومان باز شد.
این کارشناس در ادامه افزود: در این فضای کم‌هیاهو، نکته قابل‌توجه آن است که شرکت‌های دارای گزارش‌های مالی مطلوب، سودآوری مناسب و نسبت‌های بنیادی جذاب، شرایط بهتری را تجربه می‌کنند. هرچند نوسان‌گیری در همه بازارها وجود دارد، اما سهام بنیادی با سودآوری پایدار همچنان عملکرد برتری از خود نشان می‌دهند. بنابراین انتخاب سهام در این روزها نیازمند توجه به چندین پارامتر کلیدی است تا اطمینان حاصل شود سهم یا صنعت موردنظر توان عبور از شرایط فعلی و حفظ سودآوری آتی را دارد.
به گفته هاتف شاملو، با توجه به اینکه تنها دو روز کاری باقی مانده است، در صورت نبود اخبار غافلگیرکننده، به نظر می‌رسد روند بازار همچنان متعادل رو به منفی باقی بماند. احتمال تشدید فشار عرضه‌ها نیز وجود دارد، چرا که فضای روانی کلی بازار هنوز منفی است. تغییر در این مسیر مستلزم تزریق نقدینگی قابل‌توجه یا انتشار اخبار مثبت درخصوص مذاکرات و احتمال به تعویق افتادن مکانیسم ماشه خواهد بود؛ رخدادی که بعید به نظر می‌رسد، اما به‌کلی غیرممکن نیست.
بازار سرمایه اکنون در شرایطی برزخی قرار دارد. کسری شدید انرژی بر بسیاری از شرکت‌ها اثرگذار است و کسب‌وکارها در انتظار تعیین تکلیف این موضوع مهم هستند. به نظر می‌رسد در یک تا دو ماه آینده، نهایتا تا آبان‌ماه، تکلیف مسیر پیشروی اقتصاد و بازار سرمایه مشخص خواهد شد و باید دید به کدام سو حرکت خواهد کرد.
