بازگشت نرخ بهره به روزهای اوج

اکوایران: بررسی‌ها نشان می‌دهد در هفته گذشته روند نرخ بهره بین بانکی مجدد صعودی شده و در 15 مرداد سال جاری به 23.95 درصد رسیده است. این‌ها درحالی است که در هفته قبل‌تر نرخ بهره روندی نزولی را طی کرده است.

به گزارش اکوایران، بانک مرکزی در جدیدترین آمار خود، نرخ بهره بین بانکی در هفته منتهی به 15 مرداد ۱۴۰۴ را اعلام کرد. طبق این آمار، نرخ بهره بین بانکی برخلاف هفته گذشته افزایش یافته و به 23.95 درصد رسیده است. علت این رخداد می‌تواند کاهش موافقت بانک مرکزی با درخواست اعتبار بانک‌ها در بازار باز هفته گذشته باشد. به طوری که بانک مرکزی در هفته‌‌های بعد از جنگ ایران و اسرائیل با نزدیک به 100 درصد درخواست‌ها موافقت می‌کرد، در هفته‌های اخیر مقدار کمتری از سفارشات بانک‌ها را مورد پذیرش قرار داده است.

نرخ بهره بین بانکی در واقع قیمت پول بین بانک‌ها است. به عبارت دیگر، همانند افراد که هنگام کمبود نقدینگی از بانک وام می‌گیرند، بانک‌ها نیز هنگامی که دچار کمبود نقدینگی می‌شوند می‌توانند وام بگیرند. بنابراین بانک‌ها نیز می‌توانند به هم قرض دهند یا از هم قرض بگیرند. به این بستر، بازار بین بانکی گفته می‌شود. زمانی که تعداد بانک‌های بیشتری دچار کمبود نقدینگی شوند، تقاضای پول در بازار بین بانکی افزایش می‌یابد و همین مسئله منجر به افزایش نرخ بهره بین بانکی می‌شود. نرخ بهره بین بانکی طبق دستور بانک مرکزی می‌تواند بین 23 تا 24 درصد باشد. هر چقدر این نرخ به سقف خود (24 درصد) نزدیک‌تر شود، می‌توان گفت که فشار نقدینگی در بانک‌ها افزایش یافته است.

روند نرخ بهره بین بانکی از ابتدای سال ۱۴۰۳ نشان می‌دهد که فشار نقدینگی بانک‌ها تا نیمه اول سال گذشته شدید نبوده اما از نیمه دوم سال با سرعت بالایی تشدید شده تا حدی که در میانه زمستان ۱۴۰۳ به سقف تاریخی خود (23.98 درصد) رسیده است. پس از آن نیز فشار نقدینگی بر روی بانک‌ها و شبکه بانکی باقیمانده و تا هفته گذشته نیز در رکورد تاریخی خود پابرجا بود. در هفته منتهی به ۱۸ تیر ماه، این شاخص از این رکورد عقب نشینی کرد و پس از ۲۸ هفته مقاومت به ۲۳.۹۰ درصد کاهش یافت و این سیر نزولی در هفته منتهی به ۲۵ تیر نیز ادامه دار بوده و به ۲۳.۶۴ درصد رسیده است. اما در هفته منتهی به ۱ مرداد باری دیگر روند این شاخص صعودی شده و به ۲۳.۸۹ درصد رسیده است. در هفته گذشته این روند صعودی باری دیگر متوقف شد و نرخ بهره بانکی به ۲۳.۷۶ درصد رسید.

روند نرخ بهره بین بانکی صعودی شد

بانک‌ها برای تامین نقدینگی مورد نیاز خود می‌توانند از بانک مرکزی یا از یکدیگر وام بگیرند. کم‌هزینه‌ترین روش، وام‌گرفتن از بانک مرکزی در قالب عملیات بازار باز است. سود این عملیات سالانه 23 درصد است و در آن بانک‌ها معمولا یک هفته فرصت تسویه دارند مگر آن که از طرف بانک مرکزی سررسید متفاوتی اعلام شود. در روش دوم، بانک‌ها می‌توانند در بازار قاعده‌مند از بانک مرکزی وام بگیرند. تسویه این اعتبارگیری معمولا 24 تا 48 است و حداکثر نرخ بهره آن نیز 24 درصد تعیین شده است. در روش سوم، بانک‌ها می‌توانند از یکدگیر وام بگیرند. این روش که در بستر بازار بین بانکی انجام می‌شود هزینه شناوری دارد و نرخ سود آن می‌تواند بین 23 تا 24 درصد باشد. بنابراین زمانی که نرخ بهره این بازار افزایش می‌یابد می‌تواند سیگنالی از فشار تقاضای نقدینگی در بانک‌ها باشد.

در نیمه اول سال ۱۴۰۳ ، معمولا بانک مرکزی با صد در صد درخواست‌های ارسال شده از سوی بانک‌ها در بازار باز موافقت می‌کرد و اعتبار موردنیاز آنان را با نرخ سود 23 درصد تامین می‌کرد. در همان زمان نرخ بهره بین بانکی نیز بین 23.4 درصد تا 23.6 درصد در نوسان بود. از نیمه دوم سال گذشته اما موافقت بانک مرکزی با درخواست اعتباری بانک‌ها در بازار باز محدود شد. همین اقدام نیز فشار تقاضا در بازار قاعده‌مند و بین بانکی را بالا برد که نتیجه آن افزایش نرخ بهره بین بانکی تا 23.98 درصد در هفته سوم دی ماه بود.

این فشار در هفته‌های پایانی سال گذشته اندکی کاهش یافت اما همچنان نیاز بانک‌ها به نقدینگی فزاینده بود به همین دلیل نرخ بهره بین بانکی در هفته‌های آخر ۱۴۰۳ به سطوح کمتر از ۲۳.۹۵ درصد نرسید. با ورود به سال جدید نیز با وجود اینکه حجم درخواست بانک‌ها بالا بوده و بانک مرکزی با درصد بالایی از آن‌ها موافقت کرده اما همچنان فشار نقدینگی از روی بانک‌ها برداشته نشده است. نرخ بهره بین بانکی در سال جدید با ۲۳.۹۶ درصد در هفته اول کار خود را آغاز کرد و مجددا در هفته منتهی به ۱۱ تیر ماه به 23.98 درصد رسیده که بالاترین رقم در آمار نرخ بهره بین بانکی است.

پس از آن نرخ بهره بین بانکی روندی نزولی را آغاز کرد و در هفته منتهی به ۲۵ تیر ماه به ۲۳.۶۴ درصد رسید. این روند نزولی با موافقت تقریبا کامل بانک مرکزی با درخواست اعتبار بانک‌ها در بازار باز همزمان بود که به معنای کاهش فشار نقدینگی از دوش بانک‌ها است.

در هفته منتهی به ۱ مرداد مجددا نرخ بهره سیری صعودی را طی کرد و به ۲۳.۸۹ درصد رسید، اما این روند افزایشی ادامه دار نبود و در هفته منتهی به 8 مرداد به ۲۳.۷۶ درصد کاهش یافت. با این‌وجود در هفته گذشته نرخ بهره روندی صعودی را تجربه کرده و با اعلام بانک مرکزی در 15 مرداد سال جاری معادل 23.95 درصد رسیده است.