اکوایران: در حالیکه دلار ضعیف‌تر برای صادرکنندگان آمریکایی یک موضوع مثبت است، اما مصرف‌کنندگان آمریکایی ممکن است بهای آن را بپردازند زیرا ضعف دلار باعث افزایش تورم می‌شود.
به گزارش اکوایران، شاخص دلار آمریکا معمولا در دوران‌ها آشفتگی اقتصادی و ژئوپلیتیک، قدرت می‌گیرد. اما این اتفاق نسبتا معمول از زمانی که دونالد ترامپ به کاخ سفید بازگشته، رخ نداده است. هم‌زمان با اعلام وضع تعرفه‌های گسترده، سپس تغییر تعرفه‌ها و در برخی موارد تعلیق آن‌ها، پول ملی آمریکا با افت مواجه شده و از آغاز سال جاری میلادی تاکنون حدود 6 درصد در مقابل مجموعه‌ای از ارزهای اصلی جهان با کاهش ارزش روبه‌رو شده است.
به نوشته بلومبرگ، این افت لزوما یک نگرانی برای دونالد ترامپ نیست؛ آن هم در شرایطی که او پیش‌تر اعلام کرده بود که می‌خواهد دلار ضعیف‌تری را شاهد باشد، به این امید که تولید در آمریکا تقویت شود.
این یکی از چندین وضعیتی است که یک دلار ضعیف‌تر می‌تواند بر اقتصاد آمریکا و جهان تأثیر بگذارد. اینکه پرکاربردترین ارز جهان در حال از دست دادن ارزش خود است، به یک نماد تبدیل شده است، آن هم در زمانی که رهبری آمریکا در جهان به‌شکل فزاینده‌ای مورد پرسش قرار می‌گیرد. انتظار می‌رود در آمریکا، قیمت کالاهای وارداتی افزایش یابد، در حالیکه دلار ضعیف‌تر به این معناست که صادرات آمریکایی جذابیت بیشتری برای مصرف‌کنندگان خارجی پیدا خواهد کرد.
در ادامه هر آنچه که لازم است درباره افت شاخص دلار بدانیم و آنچه که در صورت ادامه فشار بر این ارز مهم رخ خواهد داد، آورده شده است.
نقش دلار در اقتصاد جهانی چیست؟
اگر بخواهیم درباره یک ارز جهانی صحبت کنیم، دلار بیش از هر ارز دیگری شایسته این عنوان است. پول ملی آمریکا به‌عنوان سنگ بنای امور مالی جهانی و مورد ترجیح‌ترین روش پرداخت برای معاملات بین‌المللی است، یعنی بیش از هر ارز دیگری در جهان. آمریکا همچنین از دلار به‌عنوان یکی از ابزار‌های سیاست خارجی خود بهره می‌برد؛ برای مثال، ایالات متحده به‌دنبال حمله روسیه به اوکراین در سال 2022، دسترسی مسکو به تبادل دلار را قطع کرد.
برخی کشورها نسبت به سلطه دلار ابراز نگرانی کرده‌اند. گروه بریکس متشکل از اقتصادهای نوظهور شامل برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی و سایر کشورها، تلاشی برای دور شدن از دلار آمریکا را به اجرا گذاشته است، اگرچه این پیشرفت‌ها محدود بوده‌اند.
چرا دلار در حال تضعیف است؟
دو عامل مهم در افت شاخص دلار نقش داشته‌اند؛ یک مورد به نگرانی‌های تعرفه‌های ترامپ مربوط می‌شود که می‌تواند آهسته شدن اقتصاد ایالات متحده را رقم بزند. از سوی دیگر، تغییر مکرر سیاست‌های تعرفه‌ای برای واردات از کشورهای مختلف توسط دولت ترامپ، باعث وخیم‌تر شدن این نگرانی شده است؛ موضوعی که موجب فروش دارایی‌های دلاری توسط سرمایه‌گذاران شده است، چراکه آن‌ها درباره تاب و توان دلار به‌عنوان یک پناهگاه امن در مواجهه با نااطمینانی، تردید پیدا کرده‌اند.
از زمانی که ترامپ در اوایل آوریل از وضع تعرفه واردات بر عمده شرکای تجاری آمریکا رونمایی کرد، شانس رکود اقتصادی در آمریکا با افزایش همراه شده است. این اتفاق در عوض منجر به بالاتر رفتن انتظار در زمینه کاهش نرخ‌های بهره توسط فدرال رزرو شده است که به‌طور معمول با دلار ضعیف‌تر همراه می‌شود زیرا سرمایه‌گذاران به‌دنبال دارایی‌هایی خواهند بود که نرخ بهره بالاتری دارند.
اما تحلیل‌گران می‌گویند که یک نگرانی عمیق‌تر به تضعیف دلار مربوط می‌شود. یک ارزِ دارای سطله نیازمند دموکراسی قوی است که معنای آن در حکمرانی قانون، بانک مرکزی مستقل، انتخابات آزاد و منصفانه و آزادی بیان خلاصه می‌شود. دولت دوم ترامپ هر یک از این اصول را مورد آزمایش قرار داده و این اتفاق در حال کاهش اعتماد به پول ملی آمریکا است.
آمریکا بزرگ‌ترین بدهی را از زمان جنگ جهانی دوم دارد که نگرانی‌ها درباره دلار را وخیم‌تر کرده زیرا وام‌گیری فزاینده دولت فدرال ممکن است در نهایت اعتماد سرمایه‌گذاران در موضوع توانایی آمریکا در انجام تعهدات بدهی خود را از بین ببرد.
آیا آمریکا همچنان خواهان یک دلار قویتر است؟
دولت ترامپ سیگنال‌های متفاوتی مخابره کرده است. ترامپ اعلام کرده است که می‌خواهد دلار در برابر ارزهای اصلی دیگر ضعیف شود، در حالیکه همچنان عنوان لنگر امور مالی جهانی را در اختیار داشته باشد.
رئیس‌جمهور آمریکا سابقه طولانی در اعتراض به سایر ارزها دارد، به‌ویژه ارزهای آسیایی؛ چراکه معتقد است آن‌ها به‌طور عامدانه ارزهای خود را تضعیف می‌کنند تا در حوزه تجارت نسبت به آمریکا امتیاز به دست آورند. یک دلار قویتر، هزینه کالاهای آمریکایی برای خریداران خارجی را افزایش می‌دهد؛ موضوعی که می‌تواند تولیدکنندگان آمریکایی را با آسیب مواجه کند. از سوی دیگر، یک ارز قوی باعث می‌شود هزینه‌های استقراض در سطح پایین باقی بمانند و جایگاه آمریکا به‌عنوان کانون ژئوپلیتیک تقویت شود.
اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، همواره اعلام کرده که سیاست دلار قوی، همچنان «دست نخورده» باقی مانده است. اما هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی آمریکا، بر مزیت‌های دلار ضعیف‌تر برای صادرکنندگان آمریکایی تأکید کرده است. و استفن میران، رئیس شورای مشاوران اقتصادی کاخ سفید، درباره «بار سنگین» جایگاه دلار به‌عنوان ارز ذخیره جهانی صحبت کرده است؛ دیدگاهی که طی چند دهه اخیر هیچ‌گاه از سوی واشنگتن مطرح نشده بود.
به‌طور معمول، سیاست‌گذاران آمریکایی تمایل داشته‌اند درباره «امتیازی» که با داشتن ارز ذخیره به دست می‌آید، صحبت کنند، از جمله هزینه‌های استقراض پایین‌تر؛ زیرا سرمایه‌گذاران که به امنیت سرمایه‌گذاری خود باور دارند، حاضر به پذیرش نرخ بهره پایین‌تر هستند. نرخ‌های بهره پایین‌تر باعث نفوذ ثروت از بالا به پایین می‌شود، آن هم از طریق هزینه‌های پایین‌تر تأمین مالی برای بدهی کارت اعتباری، وام خودرو و وام مسکن.
آیا امکان سقوط دلار از جایگاه پرکاربردترین ارز جهان وجود دارد؟
برای اینکه جایگاه ارز ذخیره جهانی به‌طور کامل به یک ارز دیگر انتقال پیدا کند، تغییرات چشمگیر در امور مالی جهانی، رشد اقتصادی و ژئوپلتیک مورد نیاز است. و هر تغییری در این خصوص یک فرآیند آهسته خواهد بود. سرمایه‌گذاران خارجی دارای 31 تریلیون دلار سهام و اوراق قرضه آمریکایی هستند و معکوس شدن روند خرید دارایی‌های آمریکا زمان‌بر خواهد بود.
سناریوی دیگری که احتمال وقوع آن وجود دارد این است که جهان وارد دورانی از چندین ارز قدرتمند شود که دلار همچنان سلطه دارد، اما شاید کمتر از امروز.
این تغییر آهسته به این موضوع خلاصه می‌شود که اسکناس سبز تا چه اندازه ریشه‌دار و تثبیت‌شده است. بخشی از قدرت دلار به این دلیل است که اقتصاد آمریکا عظیم است، یعنی به‌اندازه مجموع اقتصادهای دوم، سوم و چهارم جهان (چین، آلمان و ژاپن).
برندگان و بازندگان دلار ضعیف‌تر چه کسانی هستند؟
اگر دلار یک ضعف پایدار را در برابر سایر ارزهای اصلی دیگر تجربه کند، این موضوع یک موهبت برای صادرکنندگان و تولیدکنندگان آمریکایی خواهد بود. این بدان معناست که خریداران خارجیِ کالاهای ساخت آمریکا قدرت خرید بیشتری خواهند داشت، چراکه ارز آن‌ها در برابر دلار قدرت گرفته است. با این حال، این موضوع می‌تواند تصویر کلی برای رشد اقتصادی آمریکا را پیچیده‌تر کند زیرا یک دلار ضعیف‌تر باعث افزایش تورم می‌شود زیرا مصرف‌کننندگان آمریکایی مجبور می‌شوند هزینه بیشتری برای کالاهای خارجی پرداخت کنند.
اگر این روند تضعیف ادامه یابد، تأثیرات آن بر زندگی تمام مصرف‌کنندگان آمریکایی احساس خواهد شد. یک دلار ضعیف‌تر احتمالا باعث افزایش نرخ‌های بهره خواهد شد که هزینه‌ها را افزایش می‌دهد، از وام مسکن گرفته تا وام خودرو و بدهی کارت اعتباری.
نرخ‌های بهره بالاتر همچنین به این معناست که دولت آمریکا باید برای تأمین مالی کسری بودجه خود، هزینه بیشتری بپردازد که می‌تواند کنگره را به کاهش شدید بودجه مجبور سازد.
آیا این اتفاق پیش از این رخ داده است؟
صحبت‌ها درباره مرگ سلطه دلار در دوره‌های مختلف وجود داشته است. در دهه 1990 میلادی، ین ژاپن به‌عنوان یک رقیب جدی برای پول ملی آمریکا مطرح شد و توجهات را به خود جلب کرد. در ابتدای قرن 21، یورو به‌عنوان یک نامزد بالقوه برای جانشینی دلار معرفی شد، البته پس از آن با بحران اعتباری قاره سبز، جایگاه این ارز تضعیف شد.
چند واقعه در آمریکا از جمله خروج از استاندارد طلا در سال 1971 و بحران مالی سال 2008 نیز سلطه دلار را تهدید کرد. در هر یک از این شرایط، اسکناس سبز مقاومت کرد که علت آن به قدرت اقتصادی آمریکا و نبود یک رقیب قدرتمند برای این ارز مربوط می‌شود.
جهان چگونه در حال وفق پیدا کردن با دلار ضعیف‌تر است؟
در اوایل آوریل، ارزهای اروپایی و آسیایی و اوراق قرضه دولتی شاهد ورود جریان سرمایه بودند زیرا سرمایه‌گذاران به‌دنبال محافظت از خود در برابر زیان‌ها بالقوه در دلار می‌گشتند. افزایش هزینه‌کردهای دفاعی در سراسر اتحادیه اروپا در بحبوحه انتظارات از عقب‌نشینی ایالات متحده از حمایت نظامی خود، به‌طور ویژه موجب تقویت اوراق قرضه اروپایی شده است، چراکه سرمایه‌گذاران به‌دنبال موقعیت‌های امن و قابل پیش‌بینی برای سرمایه‌گذاری هستند.
طلا به‌عنوان یک دارایی سنتی دیگر و یک پناهگاه امن، در ماه آوریل به رکوردهای تاریخی دست یافت زیرا سرمایه‌گذاران در سراسر جهان با هدف متنوع‌سازی دارایی‌های دلاری خود، مقدار بیشتری از این فلز گران‌بها را خریداری کردند. با کاهش تنش‌های تجاری، قیمت‌های طلا در ماه می کاهش یافتند اما قیمت فلز زرد همچنان با رشد 20 درصدی از ابتدای سال 2025 تاکنون همراه است.
اما با توقف نبرد تجاری میان آمریکا و چین که باعث آرام شدن اضطراب بازارها شده، چشم‌انداز به‌سرعت در حال تغییر است. شاخص دلار توانسته است خود را از پایین‌ترین سطوح در اواسط ماه می بازیابی کند چراکه بدترین سناریوهای ممکن بار دیگر مورد بررسی ارزیابی قرار گرفته‌اند.
