اکوایران: نشست اخیر رئیس‌جمهوری با سه فعال سیاسی و رسانه‌ای کشور، تجربه‌ای متفاوت در عرصه گفت‌وگوهای سیاسی بود. این جلسه با محوریت بررسی عملکرد یک‌ساله دولت بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت. در این گزارش به بررسی این مواضع پرداخته‌ایم.
به گزارش اکوایران، نشست مشترک مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری با 3 تن از فعالان سیاسی و رسانه‌ای کشور شامل محمدعلی ابطحی -سیاستمدار-، عبدالله گنجی -روزنامه‌نگار- و علیرضا معزی -فعال رسانه‌ای- برای واکاوی مهم‌ترین مسائل کشور جمعه شب برگزار شد.
این جلسه که با محوریت بررسی عملکرد یک‌ساله دولت و مسائل کلان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران صورت گرفت، در فضای رسانه‌ای و سیاسی کشور بازتاب‌های مختلفی داشت.
این نشست در اغلب رسانه‌ها به‌عنوان تجربه‌ای نسبتاً نوآورانه در عرصه گفت‌وگوهای سیاسی شناخته شد، به‌ویژه به دلیل حضور فعالان از طیف‌های مختلف سیاسی و رسانه‌ای. با این حال، واکنش‌ها در جزئیات محتوایی و نحوه اجرای گفت‌وگو متفاوت بود.
محورهای اصلی سخنان رئیس‌جمهوری
با توجه به بازتاب مطبوعات و رسانه‌های داخلی، سخنان پزشکیان حول چند محور اصلی شکل گرفت:
وحدت و انسجام داخلی: تقریباً همه رسانه‌ها بر این محور اتفاق نظر داشتند. رئیس‌جمهوری انسجام ملی و وفاق زیر هدایت رهبری را کلید عبور از بحران‌ها دانست و هشدار داد که اختلافات داخلی تهدیدی جدی‌تر از تحریم و اسنپ‌بک است.
تحریم‌ها و سیاست خارجی: «هم‌میهن» و «اعتماد» به ضرورت توجه به اثرات تحریم‌ها و دیپلماسی فعال تأکید کردند. پزشکیان تحریم‌ها را تهدیدی جدی برای زندگی مردم و حتی سلامت جامعه دانست.
مسائل اجتماعی و فرهنگی: حجاب و عفاف، فیلترینگ و عدالت اجتماعی محور دیگر بحث‌ها بود. رئیس‌جمهوری فاصله میان باور شخصی و اجرای سیاست‌ها، لزوم گفت‌وگو و اقناع مردم و پرهیز از تقابل را برجسته کرد.
شفافیت و اصلاح ساختار: «اعتماد» و « آرمان امروز» به اصلاح ساختارها و شفافیت مالی و اداری اشاره کردند و تاکید شد که بدون اصلاح ساختار، سیاست‌ها اجرایی نمی‌شوند.
فضای عمومی و ارزیابی رسانه‌ها
روزنامه‌های هم‌میهن و سازندگی: این دو روزنامه با تمرکز بر نقاط مثبت گفت‌وگو و صراحت پزشکیان در بیان نگرانی‌ها و مشکلات داخلی پرداختند. هم‌میهن بر اهمیت نقد تحریم‌ها و تمرکز بر وفاق داخلی تأکید داشت. در حالی که سازندگی انسجام و سرمایه اجتماعی را محور اقتدار ملی دانست و هشدار داد که فقدان جزئیات اجرایی می‌تواند اعتماد عمومی را تهدید کند.
روزنامه همشهری و آرمان امروز: این دو روزنامه هم بیشتر بر جنبه وفاق‌محور گفت‌وگو و تلاش برای توضیح سیاست‌ها و اقدامات دولت در مسائل اجتماعی و فرهنگی مانند حجاب، فیلترینگ و بحران آب تأکید کردند. همشهری حضور رهبری به‌عنوان ستون وفاق ملی را برجسته کرد و آرمان امروز به فاصله میان باور شخصی رئیس‌جمهوری و اجرای سیاست‌ها اشاره نمود.
روزنامه اعتماد: این روزنامه در گفت‌وگو با سعید شریعتی و علی باقری، دو تن از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب به نقد و تحلیل این نشست پرداخت. از یک سو گفت‌وگو را گامی مثبت در عبور از کلیشه‌های صداوسیما دانست؛ اما از سوی دیگر به محدودیت پیام برای مخاطب عمومی و بین‌المللی و نبود جزئیات اجرایی انتقاد کرد.
روزنامه کیهان: در مقابل روزنامه کیهان به شدت عملکرد گفت‌وگو رئیس‌جمهوری را نقد کرد و آن را بیش از حد شعاری و شبیه گفت‌وگوهای انتخاباتی دانست. تأکید کیهان بر انتظار مردم برای گزارش عملکرد یک‌ساله دولت و برنامه سال آینده بود و از پیش‌ضبط بودن برنامه نیز به‌عنوان ضعف یاد شد.
روزنامه وطن امروز نیز در نقد گفت‌وگوی تلویزیونی پزشکیان بر ضعف‌های محتوایی و نحوه اجرا تمرکز کرده است. این روزنامه معتقد است که لزومی ندارد گفت‌وگو با رئیس‌جمهوری سراسر چالش و سؤال باشد، اما شکل کنونی گفت‌وگو که سه نفر در شرایط آرام با پزشکیان که صاحب قدرت است و باید نسبت به یک سال عملکرد خود پاسخگو باشد، صحبت می‌کنند، مناسب نیست.
بررسی نقاط قوت و ضعف گفت‌وگو
نقاط قوت این گفت‌وگو عمدتاً حول چند محور قرار دارد: نخست، شکل و فرمالیت متفاوت آن بود. اغلب رسانه‌ها، از جمله «اعتماد» و «هم‌میهن»، این گفت‌وگو را گامی فراتر از مصاحبه‌های کلیشه‌ای تلویزیونی معمول روسای جمهور دانستند، زیرا پرسشگران از طیف‌های سیاسی مختلف و با سوابق مطبوعاتی متفاوت حضور داشتند.
این ویژگی امکان طرح پرسش‌های چالش‌برانگیز و گفتگو درباره مسائل واقعی کشور را فراهم کرد و به نوعی ارتباط نزدیک‌تر میان دولت و نخبگان سیاسی و رسانه‌ای ایجاد نمود.
محور دوم، پیام محتوایی گفت‌وگو بود که تقریباً در تمام رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت. رئیس‌جمهوری بر ضرورت وفاق و انسجام داخلی، اهمیت حقوق شهروندی، و نقش وحدت ملی در عبور از بحران‌ها تأکید کرد. تأکید او بر این که اقتدار واقعی کشور نه فقط از قدرت نظامی بلکه از اعتماد و حمایت مردم شکل می‌گیرد، توسط «سازندگی» و «هم میهن» به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دستاوردهای گفت‌وگو تحلیل شد. همچنین، توجه به عدالت اجتماعی، اصلاح ساختارها و ضرورت گفت‌وگو و اقناع در مسائل فرهنگی و اجتماعی مانند حجاب و فیلترینگ، نکات دیگری بودند که رسانه‌ها به عنوان ویژگی مثبت برشمردند.
با این حال، ضعف‌های گفت‌وگو نیز برجسته شد. رسانه‌هایی مانند «اعتماد»، «سازندگی» و «کیهان» به نبود جزئیات اجرایی و راهبردی انتقاد کردند. گفته شد که رئیس‌جمهوری در بسیاری از موضوعات، مانند رفع تحریم‌ها، فیلترینگ، و تحقق عدالت اجتماعی، بیشتر به بیان اصول و کلیات پرداخته و کم‌تر به اقدامات عملی و برنامه مشخص اشاره کرده است.
برخی رسانه‌ها از جمله «کیهان» بر این نکته تأکید کردند که پخش پیش‌ضبط‌شده و نبود تعامل زنده با مردم، از جذابیت و اثربخشی گفت‌وگو کاسته است و شباهت آن با فضای انتخاباتی باعث شده است که انتظارات درباره ارائه گزارش عملکرد و برنامه یک‌ساله دولت تأمین نشود.
روزنامه «وطن امروز» نیز بطور صریح با سه کلمه به نقد این گفت‌وگو پرداخت: «کند، تکراری و بی‌محتوا».
نکته دیگری که تحلیلگران مورد توجه قرار دادند، تمرکز گفت‌وگو بر مسائل نخبه‌گرا بود؛ به نحوی که مخاطبان عام ممکن است به سختی با برخی مباحث ارتباط برقرار کنند، هرچند این گفتگو برای نخبگان سیاسی و رسانه‌ای اهمیت داشت.
به طور خلاصه رسانه‌ها این گفت‌وگو را نوآورانه و صریح در بیان دغدغه‌های کلان داخلی و خارجی دانستند، اما معتقد بودند که کمبود برنامه‌های عملی، جزئیات اجرایی و تعامل مستقیم با مردم، به ضعف محتوایی و اثربخشی گفت‌وگو منجر شده است.