اکوایران: پس از خسارت‌های سنگین 14 سال جنگ داخلی، برداشتن شدن تحریم‌های خارجی علیه اقتصاد این کشور می‌تواند به رونق سرمایه‌گذاری در این کشور کمک کند.
به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در جریان سفر به عربستان سعودی اعلام کرد که قصد دارد تحریم‌های فلج‌کننده علیه سوریه را لغو کند؛ تصمیمی که نشان‌دهنده تغییر چشمگیر در سیاست واشنگتن پس از ۱۴ سال جنگ داخلی است.
براساس گزارشی از دویچه وله، سوریه به‌دلیل درگیری‌ها، قرار گرفتن در فهرست حامیان تروریسم از سال ۱۹۷۹ و روابط نزدیک با ایران، تحت تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا قرار داشت. این تحریم‌ها صادرات را مسدود، دارایی‌ها را فریز و دسترسی به سیستم‌های پرداخت جهانی را محدود کرد و باعث نابودی بیشتر اقتصادی شد که پیشتر هم در اثر جنگ ویران شده بود. این تحریم‌ها همچنین بحران‌های انسانی را تشدید کرد، به‌گونه‌ای که طبق برآورد سازمان ملل، ۹۰ درصد مردم سوریه زیر خط فقر زندگی می‌کنند.
اما با وجود مخالفت‌هایی که از سوی اسرائیل گزارش شده بود، ترامپ تصمیم به لغو این تحریم‌ها گرفت.
موضع ترامپ درباره دولت جدید سوریه
دونالد ترامپ اعلام کرد که سوریه اکنون دولت جدیدی دارد «که امیدواریم بتواند کشور را تثبیت کرده و صلح را حفظ کند.» به همین دلیل او دستور لغو تحریم‌ها علیه سوریه را صادر کرده است تا «فرصتی برای شکوفایی» به این کشور داده شود.
او در جریان سفر سه‌روزه خود به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، گفت: «اکنون زمان درخشش سوریه است»، و از رهبری جدید در دمشق خواست تا «چیزی بسیار خاص به ما نشان دهد.» ترامپ اعلام کرد که این تصمیم پس از گفت‌وگو با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه اتخاذ شده است.
حمایت قانونگذاران آمریکایی و سازمان ملل از لغو تحریم‌ها
قانونگذاران آمریکایی از هر دو حزب نیز به همراه سازمان ملل از لغو تحریم‌ها حمایت کردند.
این تصمیم ترامپ با استقبال احمد الشرع، رئیس‌جمهوری موقت سوریه، نیز روبرو شد؛ کسی که سال‌ها رهبر شاخه رسمی القاعده در سوریه بود و روز چهارشنبه به‌طور مختصر با رئیس‌جمهوری آمریکا دیدار کرد. الشرع از زمان به‌قدرت رسیدنش در دسامبر تلاش کرده است تا کنترل سراسر کشور را به‌دست گیرد، اما خشونت‌های فرقه‌ای همچنان مانع او هستند.
ضربه جنگ و تحریم به اقتصاد سوریه
سوریه، همراه با ایران، کره شمالی و کوبا، یکی از کشورهایی است که از نظر اقتصادی بیشترین محدودیت‌ها را داشته است و احمد الشرع با وظیفه عظیم بازسازی کشوری مواجه است که بخش‌های وسیعی از آن ویران شده است.
زیرساخت‌های نابود شده از جمله جاده‌ها، بیمارستان‌ها و شبکه‌های برق، ارائه خدمات اولیه را مختل کرده‌اند و بازسازی صنایع نیاز به سرمایه‌گذاری عظیمی دارد، در حالی که میلیون‌ها نفر که در داخل و خارج از کشور آواره شده‌اند، باید دوباره اسکان داده شوند.
طبق هشدار برنامه توسعه سازمان ملل، اقتصاد سوریه در جریان جنگ، ۸۰۰ میلیارد دلار خسارت دیده است. شورای امور جهانی خاورمیانه در ماه ژانویه نیاز به ۴۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار برای بازسازی را مطرح کرد، در حالی که برخی تخمین‌ها این رقم را نزدیک به یک تریلیون دلار دانسته‌اند.
لغو تحریم‌ها؛ امید تازه برای اقتصاد جنگ‌زده سوریه
لغو تحریم‌ها به سازمان‌های امدادی اجازه می‌دهد که روند ارسال غذا، دارو و سایر اقلام ضروری را تسریع کنند. این تصمیم همچنین مسیر سرمایه‌گذاری کشورهای ثروتمند همسایه مانند عربستان، قطر و امارات را هموار می‌کند و موجب احیای اقتصادی می‌شود که می‌تواند ثبات منطقه را به دنبال داشته باشد.
ناتاشا هال، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی (CSIS) در واشنگتن معتقد است لغو تحریم‌ها برای همه مفید خواهد بود چراکه کشورهایی مانند لبنان و اردن اکنون قادر خواهند بود با سوریه تجارت کنند و این می‌تواند به اقتصاد آن‌ها نیز رونق ببخشد.
ترکیه نیز علاقه‌مند به کمک به بازسازی بخش نفت و گاز سوریه است و به احتمال زیاد در مناطق شمالی تحت نفوذش سرمایه‌گذاری قابل توجهی خواهد داشت.
آلمان پیش از جنگ از طریق بانک توسعه‌ای دولتی کا‌اف‌وی در پروژه‌های زیرساختی سوریه مشارکت داشت و در طول درگیری‌ها صندوق اعتماد بازسازی سوریه (SRTF) را راه‌اندازی کرده بود. فرانسه نیز از قبل قراردادی بلندمدت برای نوسازی و بهره‌برداری از بندر لاذقیه، اصلی‌ترین بندر دریایی سوریه، دارد و احتمالا سرمایه‌گذاری‌های بیشتری نیز انجام خواهد داد.
مشخص نیست که آیا آمریکا و اتحادیه اروپا نیز برنامه‌هایی برای سرمایه‌گذاری اعلام خواهند کرد یا نه. با اینحال، صندوق بین‌المللی پول آمادگی خود برای کمک به بازسازی سوریه را اعلام کرده است. انتظار می‌رود سازمان ملل و بانک جهانی نیز نقش اصلی در تامین مالی حوزه‌هایی مانند مسکن، بهداشت، آموزش و خدمات عمومی ایفا کنند.
نقش مهاجران نیز با ارسال حواله، تامین مالی پروژه‌های اجتماعی و بازگشت نیروهای متخصص مانند پزشکان و مهندسان، بسیار حیاتی خواهد بود.
با اینحال، انور القاسم، تحلیل‌گر اقتصادی در روزنامه «فایننشال تایمز»، معتقد است حتی در خوش‌بینانه‌ترین سناریو، اقتصاد سوریه برای بهبود به معجزه نیاز دارد. به گفته او، «اغراق نیست اگر بگوییم اقتصادی که ۸۵ درصد از ارزش خود را از دست داده، احتمالا به ۲۰ تا ۲۵ سال زمان نیاز دارد تا به نیمی از سطح پیش از جنگ برسد.»
روند لغو تحریم‌ها چقدر سریع خواهد بود؟
اعلام لغو تحریم‌ها توسط ترامپ بخش ساده ماجرا بود. اکنون مقامات آمریکایی باید تصمیم بگیرند کدام تحریم‌ها سریع‌تر قابل لغو هستند و کدام ممکن است به شرایطی وابسته باشند که رهبری جدید سوریه باید آن‌ها را رعایت کند.
زیاد ایوب عرباش، استاد اقتصاد دانشگاه دمشق، معتقد است که وزارت خزانه‌داری آمریکا اکنون باید دامنه تعلیق تحریم‌ها را مشخص کند.
به گفته او، هنوز مشخص نیست که تعلیق تحریم‌ها فقط شامل برخی حوزه‌ها و فعالیت گروه‌های امدادی می‌شود یا اینکه محدودیت‌های مالی نیز برداشته خواهد شد تا بانک مرکزی سوریه دوباره بتواند با بانک‌های بین‌المللی همکاری کند. اگر اتحادیه اروپا هم تحریم‌هایش را سریعا لغو کند، شانس سوریه بیشتر خواهد شد.
او در عین حال هشدار داد که فساد و ضعف نهادهای دولتی بزرگ‌ترین چالش‌های پیش روی بازسازی سوریه خواهند بود.
مطالعه‌ای از مرکز مطالعات و توسعه «جسور» در استانبول پیش‌بینی کرده است که اقتصاد سوریه بدون تحریم‌ها، به‌ویژه در بخش‌هایی مانند نفت و گاز، مواد خام، ارتباطات و فناوری بازگشت قابل‌توجهی خواهد داشت.
