اسرائیل به بهانه استفاده حوثی‌ها از بمب خوشه‌ای به یمن حمله کرد؛ اما بمب خوشه‌ای چیست و چرا در قوانین بین‌المللی ممنوع شده است؟
به گزارش اکوایران، اسرائیل در پاسخ به حمله موشکی حوثی‌ها که گفته شده از بمب خوشه‌ای بهره گرفته‌اند، صنعا، پایتخت یمن را هدف حمله قرار داد. اما بمب خوشه‌ای چیست؟ چه خطراتی برای انسان‌ها دارد؟ قوانین بین‌المللی درباره این بمب چه می‌گویند؟ در این گزارش به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم.
خبرگزاری بی‌بی‌سی اعلام کرده که رژیم اسرائیل در پاسخ به حمله حوثی‌ها، یکی از مناطق صنعا را هدف قرار داده است. مقامات رسمی از جانب حوثی‌ها هم گفته‌اند به دنبال این حمله 6 نفر کشته و 86 نفر زخمی شده‌اند.
مهم‌ترین ادعای اسرائیل این بوده که حوثی‌ها برای نخستین بار از بمب‌های خوشه‌ای در حمله خود استفاده کرده‌اند و آن‌ها هم به همین دلیل واکنش نشان داده‌اند. فارغ از درستی یا نادرستی این ادعا، پرسشی که مطرح می‌شود این است که چرا بمب خوشه‌ای تا این اندازه اهمیت دارد و کشورها به چه دلیل آن را ممنوع کرده‌اند؟
بمب خوشه‌ای چیست؟
براساس گزارش گاردین، بمب خوشه‌ای سلاحی است که در هوا متلاشی می‌شود و چندین زیرمهمات انفجاری یا «بمب‌چه» (بمب کوچک) را در منطقه‌ای وسیع پخش می‌کند. این بمب‌ها می‌توانند از طریق هواپیماها، توپخانه‌ها و موشک‌ها پرتاب شوند.
در تصویر زیر می‌توانید نحوه عملکرد بمب خوشه‌ای را ببینید. همان‌طور که در تصویر هم دیده می‌شود، این بمب هنگام پرواز باز می‌شود و صدهای بمب کوچک‌تر (Bomblets) را در منطقه پخش می‌کند. این بمب می‌تواند منطقه وسیعی را پوشش دهد و به همین دلیل برای نابودی اهداف نظامی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
چرا بمب خوشه‌ای خطرناک است؟
بمب‌چه‌ها یا بمب‌های کوچک‌تر در بمب خوشه‌ای، طوری طراحی شده‌اند که هنگام برخورد با زمین منفجر شوند و به همین دلیل در صورت اصابت، می‌توانند منجر به مرگ هر کسی در نزدیکی خود شوند یا دستِ کم جراحت‌های بسیاری ایجاد می‌کنند.
مشکل اصلی اینجاست که برخی از این بمب‌چه‌ها بلافاصله منفجر نمی‌شوند. طبق گزارش کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، نرخ شکست این بمب‌های خوشه‌ای در سال‌های اخیر بین 10 تا 40 درصد بوده است. به این ترتیب بخش زیادی از این بمب‌ها منفجر نمی‌شوند.
پرسش اینجاست که چه اتفاقی برای بمب‌چه‌های منفجرنشده رخ می‌دهد؟ براساس گزارش گاردین، این بمب‌چه‌ها به مین‌های زمینی تبدیل می‌شوند و می‌توانند خطری طولانی‌مدت برای غیرنظامیان ایجاد کنند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که مهمات منفجرنشده ناشی از بمب‌های خوشه‌ای می‌توانند سال‌ها یا حتی دهه‌ها پس از استفاده، منفجر شوند و منجر به مرگ یا معلولیت افراد بی‌گناه و غیرنظامیان شوند.
قوانین درباره بمب خوشه‌ای چه می‌گویند؟
گروه‌های حقوق بشری می‌گویند استفاده از بمب‌های خوشه‌ای در مناطق مسکونی نقض قوانین بین‌المللی بشردوستانه محسوب می‌شود به این دلیل که این بمب‌ها منجر به تخریب بی‌هدف می‌شوند. برخی از بررسی‌ها هم نشان می‌دهد که حدود 60 درصد از قربانیان بمب‌های خوشه‌ای افرادی هستند که نظامی نبوده‌اند و حین انجام فعالیت‌های روزانه‌شان آسیب دیده‌اند. یک‌سوم از کل قربانیان این بمب‌ها هم کودکان هستند.
همه این موارد دست به دست هم داده‌اند و باعث شده‌اند که بیش از 120 کشور کنوانسیون منع مهمات خوشه‌ای را امضا کنند. براساس این کنوانسیون، استفاده، تولید، انتقال و انبارداری این تسلیحات ممنوع شده است. با این حال، کشورهایی نظیر روسیه، اوکراین و آمریکا از امضای این معاهده خودداری کرده‌اند.
بمب خوشه‌ای کجا استفاده شده است؟
این تسلیحات اولین بار در جنگ جهانی دوم استفاده شدند و پس از آن دست‌کم ۱۵ کشور از آن‌ها استفاده کرده‌اند. این کشورها شامل اریتره، اتیوپی، فرانسه، رژیم اسرائیل، مراکش، هلند، بریتانیا، روسیه و ایالات متحده می‌شود.
ایالات متحده بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۷۳ حدود ۲۶۰ میلیون مهمات خوشه‌ای در لائوس پرتاب کرد. تاکنون کمتر از ۴00 هزار عدد – یا ۰.۴۷ درصد – پاکسازی شده و دست‌کم ۱۱ هزار نفر کشته شده‌اند.
تحقیقات گاردین نشان داده که نیروهای روسی از مهمات خوشه‌ای در مناطق مسکونی اوکراین استفاده کرده‌اند که منجر به کشته شدن ده‌ها غیرنظامی شده است. طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر، اوکراین هم برای بازپس‌گیری مناطق اشغال‌شده توسط روسیه از این تسلیحات استفاده کرده است.
به این ترتیب بمب خوشه‌ای سلاحی است که صدها بمب کوچک را در یک منطقه پخش می‌کند. بخشی از این بمب‌های کوچک، عمل‌نکرده باقی می‌مانند و سال‌ها بعد غیرنظامیان را می‌کشند. به همین دلیل بیش از 100 کشور آن را ممنوع کرده‌اند، اما ظاهرا همچنان در یمن و خاورمیانه استفاده می‌شود.
