به گزارش اکوایران، یک دهه پیش، وقتی آخرین تلاش ترکیه برای صلح با شبه‌نظامیان کرد فروپاشید، روزرین چکور ۱۷ ساله تنها چند خیابان دورتر از خانه‌اش، در میان خون‌ریزی‌های پس از آن، به ضرب گلوله یک تک‌تیرانداز کشته شد.
به همین دلیل است که در ماه‌های اخیر، پدر و مادرش، مصطفی و فحریه چکور، با نگرانی تحرکات رئیس‌جمهور رجب طیب اردوغان را برای آغاز تلاشی تازه جهت پایان دادن به درگیری چهار دهه‌ای که تاکنون بیش از ۴۰ هزار قربانی گرفته و خشونت آن به سوریه و عراق هم سرایت کرده، دنبال کرده‌اند.
به گزارش فایننشال‌تایمز، مصطفی، که ساکن دیاربکر، بزرگ‌ترین شهر در جنوب‌شرقی عمدتاً کردنشین ترکیه است، می‌گوید: «ما می‌دانیم که اگر روند صلح موفق نشود، هزینه‌ها چقدر می‌تواند سنگین باشد. بزرگ‌ترین ترس من این است که دوباره فریب بخوریم.»
روز دوشنبه، حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)، گروهی که رهبری شورش را برعهده داشت، در بیانیه‌ای تاریخی که از سوی مقامات دولتی مورد استقبال قرار گرفت، اعلام کرد که منحل خواهد شد و فرایند صلح را خواهد پذیرفت.
اما آیا این واقعاً پایان جنگی است که زندگی خانواده چکور و بسیاری از کردهای دیگر را در هم شکسته بود؟
فحریه می‌گوید: «بعد از تحمل چنین رنجی، به امید چنگ می‌زنیم تا زنده بمانیم. ناامیدی انسان را از درون می‌پوساند.»
دستاورد صلح می‌تواند بسیار عظیم باشد؛ این توافق می‌تواند از شدت تنش‌ها در سوریه و عراق، که هر دو جمعیت قابل‌توجهی از کردها دارند، بکاهد؛ به ثبات سیاسی ترکیه کمک کند؛ و شکاف تاریخی با ۱۵ میلیون کرد ساکن این کشور را التیام بخشد.
اردوغان در ابتدای سال جاری گفته بود: «می‌خواهیم سلاح‌ها را کنار بگذاریم، دیوار تروریسم را فرو بریزیم و یکدیگر را محکم در آغوش بگیریم.»
عبدالله اوجالان، بنیان‌گذار زندانی پ‌ک‌ک که این گروه را در سال ۱۹۷۸ با هدف ایجاد یک کشور مستقل کرد بنیان گذاشت، امسال از مبارزان خواست تا سلاح‌ها را زمین بگذارند.
اما نبود تضمین‌های مشخص در مذاکرات صلح، که در فضایی پنهانی و بدون شفافیت برگزار شده‌اند، بسیاری از ساکنان دیاربکر را نسبت به نوع صلحی که در انتظارشان است، مردد و نگران کرده است.
این نگرانی‌ها زمانی تشدید شد که در ماه مارس، اکرم امام‌اوغلو، شهردار استانبول و رقیب اصلی اردوغان، بازداشت شد، حرکتی که بخشی از سرکوب گسترده اپوزیسیون و جامعه مدنی به شمار می‌رود و تردیدها را درباره اینکه روند صلح می‌تواند به آزادی‌های بیشتر منجر شود، بیشتر کرده است.
سررا بوچاک، شهردار دیاربکر از حزب دموکراتیک مردم (دم)، حزبی که نقش تسهیل‌کننده مذاکرات صلح را ایفا کرده، می‌گوید: «مسیر صلح هرگز هموار نیست، بی‌سنگلاخ نیست، اما مهم این است که ما قدم در این راه گذاشته‌ایم.»
او پیش از اعلام رسمی پ‌ک‌ک افزود: «مردم نگرانند که چطور حکومتی که چنین فضای شدیدی از فشار ایجاد کرده، می‌تواند ناگهان دست صلح به سمت ما دراز کند.»
پس از ماه‌ها گفت‌وگوهای پنهانی، اکنون برخی مقامات ارشد شروع به پاسخ به این نگرانی‌ها کرده‌اند.
کردها، که حدود یک‌پنجم جمعیت ۸۵ میلیونی ترکیه را تشکیل می‌دهند، «جزئی جدایی‌ناپذیر از ملت ترکیه‌اند»، مهمت اوچوم، یکی از مشاوران ارشد اردوغان، روز دوشنبه گفت.
او افزود: «جمهوری ترکیه همچنین کشور ملی کردها نیز هست. اصلاحات گسترده‌ای در زمینه دموکراسی و حاکمیت قانون اجرا خواهد شد.»
با این حال، چنین وعده‌های دل‌نشینی در پی سال‌ها فشار شدید مطرح شده و تردیدها درباره پایبندی دولت به این وعده‌ها زیاد است.
از سال ۲۰۱۶ تاکنون، ۱۷۰ شهردار کرد از سمت خود برکنار شده‌اند. در یک سال گذشته، ۱۰ شهردار حزب دم نیز عزل شده‌اند.
ارجان ییلماز، رئیس انجمن حقوق بشر در دیاربکر، می‌گوید: «در حالی که امید به حل مسئله در حال جوانه زدن است، ما در عمل به سمت اقتدارگرایی پیش می‌رویم.»
سرنوشت امام‌اوغلو نمونه‌ای روشن از وضعیت کنونی است. این سیاستمدار محبوب، در انتخابات شهرداری استانبول برای پیروزی، روی آرای کردها حساب کرده بود و در سخنرانی‌ای در ماه مارس در دیاربکر گفت: «کردها باید احساس کنند که در این کشور، سهم برابر دارند.»
سه روز پس از آن سخنرانی، امام‌اوغلو، که طبق نظرسنجی‌ها در صورت رقابت، می‌توانست بر اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شود، به اتهام «تروریسم» بازداشت شد. این اتهام به دلیل توافق تقسیم کرسی در شورای شهر استانبول با یک پلتفرم سیاسی کردی مطرح شد. او همچنین با اتهامات فساد مالی نیز مواجه است، که آن‌ها را رد می‌کند.
رها روحاوی‌اوغلو، مدیر مرکز مطالعات کرد در دیاربکر، می‌گوید: «انداختن امام‌اوغلو به زندان، پیامی به کردها بود که در این فضای ضددموکراتیک، انتظار زیادی نداشته باشند.»
فرآیند صلح در حالی آغاز شده که پیش از آن، سال‌ها عملیات شدید ضدشورشی علیه پ‌ک‌ک صورت گرفته بود، و در فوریه، این روند زمانی شتاب گرفت که اوجالان، که از سال ۱۹۹۹ در جزیره‌ای نزدیک استانبول زندانی است، از اعضای گروه خواست تا جلسه تشکیل دهند و اعلام انحلال کنند.
این فراخوان پس از آن مطرح شد که دولت باغچلی، متحد مهم اردوغان و سیاستمدار اولتراناسیونالیست، در اقدامی غیرمنتظره در اکتبر گذشته از اوجالان خواست تا گروه را منحل کند تا در ازای آن، احتمالاً با انتقال او به حبس خانگی موافقت شود.
با این حال، امیدها همچنان وجود دارد که وعده صلح بتواند رفاه بیشتر و حقوق سیاسی گسترده‌تری را برای کردها به همراه داشته باشد.
از جمله اصلاحاتی که حزب دم خواستار آن است می‌توان به شناسایی قانونی هویت قومی و زبان کردی و آزادی هزاران زندانی سیاسی اشاره کرد.
در صدر این فهرست، صلاح‌الدین دمیرتاش قرار دارد، کسی که در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۸ رقیب اردوغان در انتخابات ریاست‌جمهوری بود و با وجود اینکه دیوان حقوق بشر اروپا بازداشت او را غیرموجه اعلام کرده است، از سال ۲۰۱۶ در زندان به‌سر می‌برد.
برای اردوغان نیز، مخاطره‌ها بسیار بالاست. دستیابی به صلح می‌تواند به تثبیت میراثی کمک کند که در سال‌های اخیر به‌دلیل اتهامات اقتدارگرایی و تمرکز قدرت در دستان یک فرد، آسیب دیده است.
در کوتاه‌مدت نیز، جلب حمایت کردها می‌تواند به برنامه سیاسی خودش خدمت کند. تحلیل‌گران می‌گویند اگر اردوغان موفق شود نمایندگان حزب دم را از سایر نیروهای اپوزیسیون جدا کند، برای مثال برای حمایت از برگزاری انتخابات زودهنگام یا اصلاح قانون اساسی برای لغو محدودیت تعداد دوره‌های ریاست‌جمهوری، آنگاه می‌تواند دوباره خود را نامزد ریاست‌جمهوری کند.
در واقع، بسیاری این ابتکار عمل را چنین می‌بینند؛ نه به‌عنوان تلاشی صادقانه برای حل مسئله کرد، بلکه به‌عنوان حرکتی حساب‌شده از سوی اردوغان برای تحکیم و تمدید قدرت خود.
به گفته ولفانگو پیکولی، رئیس مشترک مؤسسه تحلیل سیاسی تنیو: «بسیاری این اقدام را بیشتر تاکتیکی می‌دانند تا راهبردی.»
این مسئله همچنین تبعات ژئوپلیتیکی برای ترکیه که عضو ناتو است، و متحدان غربی آن نیز دارد.
پایان دادن به درگیری با پ‌ک‌ک که از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا گروهی تروریستی شناخته می‌شود، می‌تواند به ثبات اوضاع سوریه کمک کند؛ به‌ویژه پس از آنکه گروه‌های مسلح مورد حمایت آنکارا در ماه دسامبر، کنترل دمشق را در دست گرفتند.
در سوریه، هزاران رزمنده کرد، عضو نیروهای دموکراتیک سوریه هستند که مورد حمایت آمریکا قرار دارند.
با وجود تمام سخنان آرامش‌بخش دولت، هیچ‌کس در بزرگی چالش پیش‌رو تردید ندارد.
برای شروع، گروه‌های تندرو درون پ‌ک‌ک ممکن است از زمین گذاشتن سلاح خودداری کنند، مشابه اتفاقی که پس از روند صلح سال ۲۰۱۶ در کلمبیا رخ داد.
تحلیل‌گران می‌گویند نیروهای امنیتی ترکیه اعتماد به نفس دارند که می‌توانند هرگونه تهدیدی را مهار کنند.
در دیاربکر، صدای برخاستن و فرود جنگنده‌های نیروی هوایی ترکیه از پایگاه نظامی این شهر، در هفته‌های منتهی به اعلام روز دوشنبه ادامه داشت، یادآور تلخی برای خانواده چکور از آخرین باری که روند صلح در سال ۲۰۱۵ شکست خورد.
آن شکست به دور تازه‌ای از خشونت و نبردهای شهری میان پ‌ک‌ک و نیروهای امنیتی ترکیه انجامید.
در یکی از وقفه‌های کوتاه درگیری‌ها، دخترشان روزرین، که عاشق عکاسی بود به محله قدیمی دیاربکر رفت، اما ناگهان در قرنطینه‌ای شدید گیر افتاد و برای هفته‌ها در خانه محبوس شد. در نهایت، هنگامی که سر از پنجره بیرون برد، مورد اصابت گلوله قرار گرفت. شش ماه طول کشید تا خانواده توانست بقایای پیکر او را جمع‌آوری کند.
در ادامه، عملیات ضدشورشی باعث شد بخش عمده‌ای از پ‌ک‌ک به سوریه و شمال عراق عقب‌نشینی کند. از آن زمان، پایگاه نظامی دیاربکر به نقطه آغاز عملیات‌های برون‌مرزی تبدیل شده است.
طبق اعلام وزارت دفاع، تنها در سه‌ماهه اول امسال، ارتش ترکیه ۵۵۵ شبه‌نظامی را در آن‌سوی مرزها کشته است.
مصطفی، که دیوارهای خانه‌اش پر از عکس‌ها و نقاشی‌های روزرین با یونیفرم مدرسه‌ای است که هنگام تیر خوردن به تن داشت، می‌گوید: «باید ایمان داشته باشی که یک روز صلح خواهد آمد. بعد از ۴۰ سال جنگ، دوست دارم در طول عمرم صلح را ببینم.»
