گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم-زینب امیدی:در ماه‌های اخیر، عدم صدور کد استخدامی برای اعضای جدید هیئت علمی، یکی از چالش‌برانگیزترین بحران‌های ساختاری در نظام آموزش عالی کشور شده است. بر اساس اطلاعات دریافتی و اظهارات افراد درگیر، قریب به هزار نفر از پذیرفته‌شدگان فراخوان‌های جذب هیئت علمی از سال‌های 1398 تا 1402 که دارای ابلاغ رسمی از دانشگاه‌ها هستند، همچنان بدون کد استخدامی، ردیف بودجه‌ای مشخص و حقوق در محل خدمت خود مشغول به کارند. این وضعیت، نه‌تنها موجب تضعیف انگیزه نیروهای جوان علمی کشور شده بلکه مشروعیت و کارآمدی فرآیند جذب را نیز با ابهامات جدی مواجه کرده است.
آیا بلاتکلیفی قریب به هزار نفر از پذیرفته‌شدگان فراخوان‌های 98 تا 1402 تمام می‌شود؟
در حال حاضر حدود 1000 نفر از اعضای جدید هیئت علمی بدون دریافت حقوق و بدون ثبت استخدام رسمی، عملاً در حالت بلاتکلیف به‌سر می‌برند. این در حالی است که هم وزارت علوم و هم سازمان اداری و استخدامی به نوعی مسئولیت را به گردن دیگری می‌اندازند و هیچ دلیل قطعی و روشنی برای این وضعیت ارائه نشده است. در مراجعه اخیر به وزارت علوم، مسئولان عنوان کردند که سازمان استخدامی برای آنان کدی صادر نکرده است، اما سازمان استخدامی در پاسخ، این ادعا را رد کرده و اظهار داشته است که برای برخی فراخوان‌ها به اندازه لازم کد صادر شده ولی وزارت علوم از این کدها استفاده نکرده و حال این کدها منقضی شده‌اند. پیگیری‌های خبرنگار تسنیم نشان می‌دهد این اعضاء از دانشگاه‌هایی همچون: دانشگاه تهران، تربیت مدرس، شهید بهشتی، علامه طبابایی، قم، شیراز، ملی مهارت لرستان، گیلان، هنر شیراز، شهید چمران اهواز، تربت حیدریه، هرمزگان، سمنان و… هستند که همچنان پیگیر وضعیت و دریافت کد استخدامی خود هستند.
تناقض‌گویی‌ها و نبود پاسخ رسمی و شفاف از سوی نهادهای ذی‌ربط، موجی از ناامیدی و اعتراض را در میان پذیرفته‌شدگان ایجاد کرده است. بسیاری از این افراد، سال‌ها در انتظار جذب رسمی بوده‌اند و اکنون با وجود گذراندن مراحل قانونی، در نبود کد استخدامی، از حداقل حقوق قانونی، بیمه، و امنیت شغلی محروم هستند. با توجه به اهمیت نقش اعضای هیئت علمی در ارتقاء کیفیت آموزش عالی، کارشناسان هشدار می‌دهند که تداوم این وضعیت می‌تواند منجر به خروج نخبگان علمی، کاهش انگیزه در میان جوانان متخصص، و آسیب جدی به ساختار دانشگاهی کشور شود. بنابراین، ضرورت دارد تا وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان اداری و استخدامی در سریع‌ترین زمان ممکن با هماهنگی و شفاف‌سازی فرآیندها، نسبت به حل این بحران اقدام نمایند.
این عدم صدور کد استخدامی، عملاً پذیرفته‌شدگان را در حالتی از بلاتکلیفی قرار داده که حتی اجازه شرکت مجدد در آزمون‌های استخدامی را نیز ندارند. دلیل این ممنوعیت، اجرای قانونی است که بر اساس آن فردی که یک بار در آزمون استخدامی پذیرفته شده، نمی‌تواند بار دیگر در آزمون شرکت کند. بنابراین، متقاضیان در وضعیت نامشخصی میان قبولی در آزمون‌های استخدامی و عدم دریافت کد قرار گرفته‌اند که عملاً مسیر شغلی آینده آنها را مسدود کرده است.
مشکل زمانی بغرنج‌تر می‌شود که بدانیم در تاریخ 26 دی‌ماه سال گذشته، ردیف بودجه برای 566 نفر از متقاضیان سال‌های 1399 تا 1401 و یک لیست از سوی اداره استخدامی تصویب شد، اما این مصوبه اجرایی و به صدور کد استخدامی منجر نشد. به گفته یکی از پذیرفته‌شدگان، پس از انتشار خبر تصویب بودجه، امیدواری برای حل این مشکل افزایش یافت اما اکنون با گذشت چندین ماه، هیچ اقدامی عملی در این زمینه صورت نگرفته است. اعتراض‌های مکرر متقاضیان از 6 ماه گذشته تاکنون هیچ نتیجه‌ای نداشته و وعده‌های مسئولان نیز مرتباً تغییر زمان داده است. یک بار پایان سال 1403، بار دیگر آخر فروردین 1404 و پس از آن اردیبهشت 1404 به عنوان زمان حل این مشکل اعلام شده است. این روند وعده‌درمانی، علاوه بر اینکه از انگیزه پذیرفته‌شدگان کاسته، به شکل گسترده‌تری آینده شغلی نیروهای علمی جوان را تهدید می‌کند.
نه حقوق ثابت داریم، نه مزایای هیئت علمی
یکی از اعضای هیئت علمی که در لیست انتظار دریافت کد استخدامی خود است به خبرنگار تسنیم گفت: در حال حاضر ما اعضای هیئت علمی که از طریق فراخوان‌های رسمی وزارت علوم در سال‌های 1398 تا 1402 پذیرفته شده‌ایم و ابلاغ همکاری ما نیز از سوی دانشگاه صادر شده، در شرایطی مشغول به کار هستیم که نه قرارداد رسمی داریم، نه حقوق مشخص و ثابتی دریافت می‌کنیم، و نه از مزایای بیمه، سنوات، بازنشستگی و ارتقاء شغلی برخورداریم.
وی ادامه داد: با وجود انجام کامل وظایف آموزشی، پژوهشی و اجرایی همچون تدریس دروس، راهنمایی پایان‌نامه‌ها، نگارش مقالات علمی و حضور در جلسات گروه، اما همچنان در وضعیتی مبهم و بدون جایگاه شغلی تثبیت‌شده فعالیت می‌کنیم. برخی دانشگاه‌ها مبالغی تحت عنوان حق‌التدریس یا کمک‌هزینه‌های موقت پرداخت می‌کنند، اما این مبالغ اندک، ناپایدار و فاقد پشتوانه قانونی است و پاسخگوی حداقل نیازهای معیشتی ما و خانواده‌هایمان نیست.
ای عضو هیئت علمی خاطرنشان کرد: بدون کد استخدامی، امکان ثبت اطلاعات در سامانه‌های مالی، صدور حکم رسمی، دریافت حقوق و بیمه و حتی شرکت در برخی فعالیت‌های اداری دانشگاهی برای ما فراهم نیست. این وضعیت نه تنها موجب فشارهای شدید روحی، اقتصادی و خانوادگی شده، بلکه انگیزه و اعتماد ما را به نظام آموزش عالی نیز به شدت تضعیف کرده است. ما خواهان پاسخ‌گویی شفاف و اقدام فوری از سوی مسئولان وزارت علوم و سازمان امور اداری و استخدامی کشور برای تعیین تکلیف وضعیت استخدامی و صدور کدهای قانونی مرتبط هستیم. ادامه این روند، به معنی بی‌اعتنایی به منزلت علمی و شأن دانشگاه است.
پیامدهای کوتاهی در صدور کد استخدامی
خبرنگار تسنیم ضمن صحبت با جمعی از این اعضای هیئت علمی تبعات عدم صدور کد استخدامی را از زندگی شخصی گرفته تا شرایط کاری پذیرفته‌شدگان مورد بررسی قرار داد.
بلاتکلیفی شغلی: برخلاف روند معمول استخدام اعضای هیئت علمی که باید ظرف یک تا سه ماه پس از قبولی، کد استخدامی صادر شود، امروز پذیرفته‌شدگان در بسیاری از موارد حتی قراردادهای 3ماهه یا ترمی‌دارند که امنیت شغلی آنها را از بین برده است.
تأخیر پرداخت حقوق: بسیاری از پذیرفته‌شدگان نه‌تنها حقوق خود را با تأخیرهای طولانی (گاهی 7 تا 8 ماهه) دریافت می‌کنند، بلکه بندهایی مانند حق جهش علمی نیز به دلیل نبود کد استخدامی پرداخت نمی‌شود.
محرومیت از امکانات دانشگاهی: نبود کد استخدامی باعث شده تا پذیرفته‌شدگان از خوابگاه، خانه‌های سازمانی و حتی غذای دانشگاه محروم شوند. این مسئله به‌ویژه برای افراد متأهل و کسانی که محل زندگی خود را تغییر داده‌اند، فشار بزرگی ایجاد کرده است.
دیوان عدالت اداری؛ آخرین امید
ادامه بلاتکلیفی در جذب عضویت هیئت علمی، بسیاری از متقاضیان را به فکر شکایت به دیوان عدالت اداری انداخته تا شاید بتوانند از این طریق، تکلیف وضعیت استخدامی خود را مشخص کنند. برخی پذیرفته‌شدگان معتقدند که کدهای استخدامی آنها شاید به افراد دیگری تخصیص داده شده باشد؛ موضوعی که به طور شفاف از سوی مسئولان تأیید یا رد نشده است. از سوی دیگر، حس بی‌عدالتی آشکار ناشی از نبود شفافیت در روند سازمانی باعث مأیوس شدن بسیاری از نیروهای علمی جوان شده است.
خبرنگار تسنیم برای پیگیری این ماجرا به سراغ حسینعلی قبادی رئیس مرکز جذب اعضای هیئت علمی وزارت علوم رفت و از وی در خصوص آخرین وضعیت اعضای هیئت علمی که چشم‌انتظار کدهای استخدامی هستند پرسید.
قبادی با اشاره به اینکه جلسات فشرده‌ای با سازمان اداری استخدامی کشور داشته‌اند، گفت: بسیاری از مشکلات حل شده است. همان‌طور که عرض کردم، بیش از 90 درصد موارد حل شده و بخش اعظم پرونده‌ها پیشرفت خوبی داشته‌اند. امروز می‌توانیم بگوییم که بخش عمده‌ای از این مسائل به‌ویژه پرونده‌های مربوط به سال‌های قبل مثل سال 1399 و 1400، در مسیر حل شدن است.
قبادی: مشکل استخدامی اعضای هیئت علمی تا حد زیادی برطرف شده است
وی در پاسخ به این سوال که برخی از اعضای هیئت علمی ادعا کرده‌اند که هنوز مشکلات استخدامی‌شان باقی مانده و حتی برخی بدون حقوق تدریس می‌کنند و می‌گویند پرونده‌هایشان هنوز از سال 1399 بلاتکلیف است. آیا صحت دارد یا خیر؟ گفت: متأسفانه انباشت پرونده‌های مربوط به سال‌های گذشته این مشکلات را ایجاد کرده است. در برخی موارد، نقص‌هایی در پرونده‌های ارسالی به سازمان امور استخدامی وجود داشت که منجر به بازگشت این پرونده‌ها شد. البته با شفاف‌سازی‌ها و بررسی مجدد، این نقص‌ها رفع شده‌اند. در حال حاضر، تعاملات خوبی با سازمان برنامه و بودجه داریم و خوشبختانه حمایت‌هایی برای حل مسائل استخدامی صورت گرفته است.
رئیس مرکز جذب اعضای هیئت علمی وزارت علوم در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه آیا این مسئله مربوط به عدم هماهنگی وزارت علوم و سازمان امور استخدامی است؟ نیز گفت: بخشی از مشکلات ناشی از ارتباط و هماهنگی بین وزارت علوم و سازمان امور استخدامی بوده که خوشبختانه اکنون بهبود پیدا کرده است. البته این فرایند پیچیده است، از مرحله فراخوان، دعوت از متقاضیان و مصاحبه گرفته تا ارسال پرونده‌ها به سازمان امور استخدامی. تلاش ما این بوده که فرایندها سامان‌دهی شوند. امروز می‌توان گفت که بیش از 90 درصد اعضایی که چشم‌انتظار کد استخدامی‌شان بودند، مشکلشان رفع شده و پرونده‌ها به شکل مناسبی پیشرفت کرده‌اند.
قبادی در خصوص اسنکه آیا این مسئله برای اعضای هیئت علمی سال‌های 1399، 1400، 1401 و 1402 هم حل شده است؟ نیز خاطرنشان کرد: طی هفته جاری با 27 نفر از اعضای هیئت علمی که در لیست انتظار کد استخدامی هستند جلسه داشتیم. خوشبختانه باید بگویم که با جلسات متعدد و تعامل با سازمان امور استخدامی، پرونده‌های مربوط به سال‌های گذشته نیز حل شده یا در مرحله نهایی قرار گرفته‌اند. بیش از 2000 نفر که مشکلاتشان باقی مانده بودند، امروز در مسیر مناسبی قرار دارند. البته حل تمام این پرونده‌ها نیازمند همکاری و صبر بیشتر است.
وی با تاکید بر اینکه هدف ما این است که با رعایت مقررات و آیین‌نامه‌های موجود، تمام پرونده‌های استخدامی حل و فصل شوند، اظهار داشت: خوشبختانه با حمایت نمایندگان سازمان برنامه و بودجه، این مسیر رو به پیشرفت است و امیدواریم در مدت کوتاهی شاهد اتمام کامل این فرایندها باشیم.
پیامدهای گسترده این بحران
این روند طولانی و پراشکال جذب اعضای هیئت علمی، اثرات مخربی بر انگیزه نیروهای علمی جوان داشته است. به‌ویژه که احساس نادیده گرفته شدن نیازها و خواسته‌های این قشر از سوی مسئولان، تفکر مهاجرت را در میان پذیرفته‌شدگان تقویت کرده است. مسئولان نظام آموزش عالی علیرغم تأکید بر جلوگیری از مهاجرت نخبگان، عملاً با سوءمدیریت و وعده‌هایی که به مرحله اجرا نمی‌رسند، انگیزه نخبگان کشور را برای ماندن در داخل به شدت کاهش داده‌اند.
در آخر…
مشکلات در روند جذب هیئت علمی، نتیجه روشن عدم هماهنگی میان دستگاه‌های مختلف مانند وزارت علوم و سازمان اداری استخدامی کشور است. در شرایطی که دانشگاه‌های پیشرو دنیا الگوهای جدید جذب نیروی علمی را پیاده‌سازی کرده‌اند، سیطره الگوهای ناکارآمد و ساختارهای قدیمی در سیستم آموزشی کشور، نه‌تنها موجب افت کیفیت آموزشی شده، بلکه بحران شغلی مهمی ایجاد کرده است.
برای رفع این بحران موارد زیر پیشنهاد می‌شود: تسریع در صدور کدهای استخدامی و اجرایی شدن مصوبات تصویب‌شده، پرداخت به موقع حقوق و مزایای پذیرفته‌شدگان، جایگزینی قراردادهای موقت با قراردادهای بلندمدت و شفاف‌سازی وضعیت استخدامی و معرفی یک جدول زمانی مشخص برای رفع مشکلات موجود. رسیدگی فوری به وضعیت این پذیرفته‌شدگان نه‌تنها موجب رفع دغدغه‌های استخدامی آنان می‌شود، بلکه می‌تواند اعتماد از دست رفته به سیستم آموزشی کشور را تا حدی بازگرداند و انگیزه کسانی که در آینده قصد دارند وارد این مسیر شوند را حفظ کند.
انتهای پیام/
