اکوایران: کوشنر و ویتکاف نقش بسیار پررنگی در دولت دارند، بهویژه با توجه به بیتوجهی ترامپ به سیاستگذاری سنتی. حضورشان نشان میدهد ترامپ در مسیر آتشبس جدی است.
به گزارش اکوایران، در میان مقامات حماس، دیپلماتهای قطری و مصری و رئیس سازمان اطلاعات ترکیه که در شهر ساحلی شرمالشیخ مصر برای گفتوگوهای صلح غزه گرد هم آمدهاند، یک میانجی کلیدی آمریکایی نیز حضور دارد: جرد کوشنر، داماد رئیسجمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ. کوشنر در دولت ترامپ هیچ سمت رسمی ندارد، اما دخالت او نشانهای از جدیت ترامپ برای دستیابی به توافقی جهت پایان دادن به جنگ اسرائیل در غزه تلقی میشود.
بدون توافق برنگرد
به گزارش میدلایستآی، کوشنر و نماینده ویژه آمریکا، استیو ویتکاف، میلیاردر و دوست نزدیک ترامپ روز چهارشنبه وارد مصر شدند. رسانههای اسرائیلی گزارش دادهاند که ترامپ به آنها دستور داده تا بدون دستیابی به توافق، مصر را ترک نکنند.
از دیدگاه راب گایست پینفولد، کارشناس امنیت بینالملل در کالج کینگز لندن: «این اتفاق مثبتی است، چون احتمال برقراری آتشبس را افزایش میدهد و امکان پاکسازی قومی در غزه را کاهش میدهد». او افزود: «کوشنر و ویتکاف نقش بسیار پررنگی در دولت دارند، بهویژه با توجه به بیتوجهی ترامپ به سیاستگذاری سنتی. حضورشان نشان میدهد ترامپ در مسیر آتشبس جدی است.»
در واقع، میانجیگری برای پایان جنگ و طراحی چارچوبی برای دولت آینده غزه کاری است که دیپلماتهای حرفهای و کارشناسان سیاست خارجی تمام عمر خود را صرف رسیدن به آن میکنند. اما نقش کوشنر در این گفتوگوها تأکید میکند که ترامپ بیش از پیش به حلقهای کوچک از مشاوران، متشکل از اعضای خانواده یا دوستان شخصیاش، متکی شده است. شریک مذاکره او، ویتکاف، یکی از آنهاست، همانند تام باراک، دوست قدیمی ترامپ که اکنون سفیر آمریکا در ترکیه و نماینده ویژه واشنگتن در امور سوریه و لبنان است. گفتوگوهای شرمالشیخ برای کوشنر بازگشتی به دیپلماسی خاورمیانهای محسوب میشود؛ او با ایوانکا، دختر ترامپ، ازدواج کرده است.
از «معامله قرن» تا سرمایهگذاری خصوصی
کوشنر در دولت اول ترامپ یکی از مشاوران کلیدی در امور خاورمیانه و طراح اصلی طرح شکستخورده معروف به «معامله قرن» بود، تلاشی نافرجام برای پایان دادن به بنبست اسرائیل و فلسطین.
پس از خروج ترامپ از کاخ سفید، کوشنر شرکت سرمایهگذاری خصوصی خود را با نام Affinity Partners راهاندازی کرد؛ صندوقی که علاقه او به املاک لوکس، ماجراجویی و ژئوپلیتیک را در هم آمیخت. یکی از پروژههای اصلی آن، ساخت یک مجتمع تفریحی ۱.۴ میلیارد دلاری در جزیره «سازان» آلبانی است، تنها جزیره مدیترانهای این کشور که پیشتر پایگاه نظامی بوده است. منبع اصلی سرمایه این صندوق، کشورهای نفتخیز خلیج فارس هستند. عربستان سعودی بزرگترین حامی مالی Affinity Partners است و صندوق ثروت ملی آن ۲ میلیارد دلار به کوشنر اختصاص داده است. بر اساس گزارشها تا دسامبر سال گذشته، امارات و قطر نیز در مجموع ۱.۵ میلیارد دلار در این صندوق سرمایهگذاری کردهاند.
کارشناسان میگویند کوشنر هوشمندانه از روابطی که در دوران مشاورت خود در دولت ترامپ با کشورهای خلیج فارس برقرار کرده بود، برای جمعآوری منابع مالی صندوقش بهره برد.
کوشنر رابطهای بسیار نزدیک با محمد بنسلمان، ولیعهد عربستان برقرار کرد، تا جایی که، طبق گفته یکی از مقامات آمریکایی، هنگامی که کوشنر به عربستان سفر میکرد، دو نفر با هم بازی ویدئویی انجام میدادند. کوشنر برای گفتوگو با ولیعهد سعودی مستقیماً از طریق واتساپ در ارتباط بود و واسطهها را دور میزد. او همچنین به نوعی شاگرد یوسف العتیبه، سفیر قدرتمند امارات در واشنگتن شد. العتیبه که شاگرد یک مقام پیشین سازمان سیا و سفیر سابق آمریکا در مصر، «فرانک ویزنر»، بوده، وقتی کوشنر وارد واشنگتن شد، او را زیر بال خود گرفت و دیدگاه خود درباره خاورمیانه را به او آموخت.
حتی پس از ترک کاخ سفید در پی پیروزی جو بایدن، جرد کوشنر همچنان مورد توجه کشورهای خلیج فارس بود. در جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، کوشنر و خانوادهاش در جایگاه ویژهی مهمانان (VIP box) حضور داشتند.
«بسیار ارزشمند»
وقتی کوشنر وارد کاخ سفید شد، تجربهاش از خاورمیانه عمدتاً بر پایهی صهیونیسم مذهبی و ارتباط با کنیسهاش بود. او در خانوادهای یهودی و ارتدوکس در نیوجرسی بزرگ شد و دختر ترامپ، ایوانکا، نیز پس از ازدواج با او به یهودیت گروید. کوشنر ۴۴ ساله از خانوادهای یهودی و ثروتمند در نیوجرسی میآید که در حوزه املاک فعالیت دارند و به رفتارهای تهاجمی در تجارت معروفاند.
پدرش، که اکنون سفیر آمریکا در فرانسه است، در گذشته برای باجگیری از شوهرخواهر خود، زنی را اجیر کرده بود تا در یک متل او را اغوا کند. او بهدلیل فرار مالیاتی و دستکاری در شهادت شهود، دو سال زندان کشید، اما بعدها توسط ترامپ بخشیده شد.
خانوادهی کوشنر رابطهای بسیار نزدیک با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل دارند، چنانکه نیویورک تایمز گزارش داده، نتانیاهو سالها پیش هنگام سفر به آمریکا، حتی در اتاق خواب جرد کوشنر در خانهی خانوادگی آنها در نیوجرسی اقامت داشته است.
نگرانی فلسطینیها
ورود دوباره کوشنر به گفتوگوهای صلح، احتمالاً نگرانیهایی را در میان فلسطینیها برمیانگیزد. او در دولت نخست ترامپ از تشکیلات خودگردان فلسطین متنفر بود و مقامات پیشین بارها او را متهم کردهاند که عامدانه در همکاری آمریکا با این نهاد کارشکنی کرده است.
طرح شکستخورده «معامله قرن» شامل الحاق ۳۰ درصد از کرانه باختری توسط اسرائیل و تشکیل یک «شبهدولت فلسطینی» بدون تضمینهای امنیتی واقعی بود. این طرح تلاش داشت با وعده ۵۰ میلیارد دلار کمک اقتصادی تشکیلات خودگردان را وسوسه کند، اما با رد قاطع روبهرو شد.
وقتی ترامپ خواستار تسلط آمریکا بر نوار غزه و تبدیل آن به «ریویِرای خاورمیانه» با کوچ اجباری فلسطینیان شد، بسیاری از مقامات عرب و تحلیلگران، رد پای کوشنر را در آن دیدند. در فوریه ۲۰۲۴، کوشنر در سخنرانیای در دانشگاه هاروارد از جابجایی اجباری فلسطینیان دفاع کرد و بر ارزش اقتصادی بالقوهی غزه تأکید داشت. او گفت: «املاک ساحلی غزه میتواند بسیار ارزشمند باشد. شرایط فعلی کمی ناخوشایند است، اما از دید اسرائیل، من تمام تلاشم را میکردم مردم را منتقل کنم و بعد آنجا را پاکسازی کنم.»
بعدها، هنگامی که ترامپ طرح «ریویِرا» را رونمایی کرد، یکی از استادان ناشناختهی اقتصاد در دانشگاه جرج واشنگتن که مقالهای دربارهی انتقال اجباری فلسطینیها به مصر نوشته بود گفت دستیاران کوشنر با او تماس گرفتهاند تا دربارهی ایدههایش گفتوگو کنند.
افزایش اعتماد کشورهای خلیج فارس
اما در اکتبر ۲۰۲۵، طرح جدید ترامپ بهطور مشخص الحاق کرانه باختری و جابجایی اجباری فلسطینیان از غزه را رد میکند. کارشناسان میگویند این دو مورد، امتیازهای کلیدی برای جلب رضایت کشورهای عربی بهویژه دولتهای ثروتمند خلیج فارس هستند، کشورهایی که ترامپ برای تحقق آتشبس و بازسازی غزه به همکاریشان نیاز دارد.
در واقع، کوشنر شاید سمت رسمی نداشته باشد، اما هیچوقت واقعاً از کنار پدرزنش دور نشده است. او در نشستهای کلیدی کاخ سفید هنگام تدوین طرح جدید برای غزه حضور داشت و در مجمع عمومی سازمان ملل نیز در حالی دیده شد که از جلسه با نتانیاهو در هتل محل اقامت او در نیویورک خارج میشود.
اگرچه بسیاری از کشورهای عربی و اسلامی از امتیازهایی که طرح ۲۰ مادهای ترامپ به اسرائیل داده ناراضیاند، اما برخی دیپلماتها میگویند این طرح نقطه آغاز مذاکرات است و گفتوگوهای شرمالشیخ باید درباره جزئیاتی چون خروج کامل اسرائیل از غزه تصمیمگیری کند.
به همین دلیل، با وجود نزدیکی کوشنر به نتانیاهو و مواضع پیشینش دربارهی کوچ اجباری، برخی کارشناسان معتقدند روابط نزدیکتر او با کشورهای ثروتمند خلیج فارس اکنون عامل محرک اصلی مذاکرات شرمالشیخ است.
پینفولد در اینباره گفت: «طرح جدید ترامپ امضای خلیج فارس را در همه جای خود دارد. حضور کوشنر نشاندهنده حمایت شورای همکاری خلیج (GCC) است، چون او نزدیکترین فرد دولت به این کشورهاست. مشارکت او اعتماد کشورهای خلیج فارس را افزایش داده و نقش آنها را بهعنوان “مشاوران مورد اعتماد ترامپ” تقویت میکند.»
